Bohater powieści Bolesława Prusa Placówka.
Chłop na dziesięciu morgach, mąż, ojciec dwóch synów: Jędrka i Staśka, zamieszkujący dolinę Białki. Pracuje na roli, chodzi z końmi do dworu i wozi Żydom towary z miasta. Za namową żony dokupuje krowę i wydzierżawia od dworu łąkę. Zatrudnia się jako dostawca żywności dla robotników pracujących przy budowie kolei. Otrzymawszy od kolonistów niemieckich, rodziny Hamerów, propozycję kupna gospodarstwa, odmawia.
Nie ustępuje nawet po tragediach, które spadają na jego dom: traci syna Staśka, zostaje okradziony z koni, przyczynia się do śmierci parobka Macieja Owczarza i synka przygłupiej Zośki, których wydala z chaty po wypadku z końmi, wreszcie jego syn Jędrek ma stanąć przed sądem za bójkę z kolonistami. W nieszczęściu nie może liczyć na pomoc wsi, zazdrosnej o jego kontakty z kolonistami i powodzenie w handlu. Po pożarze domu, wywołanym przez Zośkę, i na wieść o chorobie żony załamuje się. Chce sprzedać ziemię Hamerom, ale zostaje powstrzymany przez Ślimakową. Owdowiawszy, znajduje ratunek u Żyda Jojny Niedoperza.
Dzięki Żydowi wiadomość o wypadkach w chacie Ślimaka dociera do proboszcza. Wreszcie wieś przychodzi pogorzelcom z pomocą. Ślimak podnosi się z nieszczęścia: odbudowuje i pomnaża gospodarstwo, żeni się ponownie. Koloniści niemieccy ustępują. W ekranizacji Placówki w reżyserii Zygmunta Skoniecznego (1979) postać Józefa Ślimaka zagrał Franciszek Pieczka.