Bohater powieści Fiodora Dostojewskiego Biesy.
Po śmierci generała Stawrogina wychowaniem jego jedynego syna, Mikołaja, zajmuje się przyjaciel wdowy, Stiepan Trofimowicz Wierchowieński. Nie jest to najszczęśliwsza sytuacja: ten niezwykle inteligentny i wykształcony niedoszły naukowiec zaniedbał wcześniej całkowicie własnego syna, ➞ Piotra Wierchowieńskiego i powoli pogrąża się w kabotyniźmie. Jego wpływ na Mikołaja jest negatywny, choć opiekun nie zdaje sobie z tego sprawy. Po ukończeniu liceum młody Stawrogin rozpoczyna karierę wojskową, szybko jednak zostaje zdegradowany do stopnia szeregowca z powodu nie- godnego prowadzenia się.
Za zasługi położone przy tłumieniu powstania styczniowego odzyskuje patent oficerski, ale postanawia wystąpić z armii. Jego życie staje się coraz bardziej szaloną prowokacją wobec wszelkiego ładu moralnego, a zwłaszcza praw boskich. Ostateczne dno osiąga uwodząc nieletnią córkę swoich gospodarzy, a następnie nie robiąc nic, gdy zdruzgotana traumatycznym przeżyciem dziewczynka idzie na strych i tam się wiesza. W tym samym czasie poślubia chorą psychicznie siostrę znajomego (bardzo podejrzanego indywiduum), Marię Lebiedkinę, jedyną osobę, którą traktuje w sposób godziwy, a nawet w pewnym sensie czuły, co nie przeszkadza mu jednak wkrótce ją opuścić i wyjechać do Szwajcarii (podróżuje także po Afryce i Bliskim Wschodzie). Po trzech latach Stawrogin wraca do Rosji, do Tweru, gdzie przebywa jego matka.
W otoczeniu Stawrogina znowu pojawia się Maria, a także znajomi ze Szwajcarii: młody Wierchowieński, ➞ Kiryłłow, ➞ Szatow, z którego żoną Mikołaj miał dłuższy romans. Całe to towarzystwo ma mocny związek z działalnością anarchistyczną, choć odgrywa w niej różne role i z różnych przekonań. Wkrótce zostaje zamordowany Szatow, giną w pożarze Lebiedkin i Maria (również ofiary zabójstwa). Mikołaj nie uczestniczy w żadnej z tych zbrodni, ale czuje się winny, ponieważ są one związane z terrorystycznymi planami Wierchowieńskiego.
W końcu, gdy policja wpada na trop działania anarchistów, Stawrogin skutecznie ukrywa się poza miastem, a nawet proponuje Darii Szatowej (siostrze zamordowanego) wspólną ucieczkę i dalsze życie w Szwajcarii. Ostatecznie jednak niespodziewanie powraca do domu matki, by popełnić samobójstwo, wieszając się na strychu, jak dziewczynka zgwałcona przed laty przez niego w Petersburgu.