1. pierwsza kluczowa bitwa I wojny świat., stoczona 5-9 IX 1914 kilkadziesiąt kilometrów na wsch. od Paryża, zatrzymała zaplanowaną początkowo zgodnie z planem Schlieffena, lecz później korygowaną (przez gen. H. von Moltke mł.) ofensywę na stolicę Francji. Osłabienie prawego skrzydła i brak jedności dowodzenia wojsk niem. nie pozwoliło na przełamanie frontu i zmusiło je do rezygnacji z zamiaru okrążenia Paryża od zach. Pomiędzy 1. a 2. armią niem. powstała luka 40-50 km. Francuzi wykorzystawszy tę lukę zagrozili zniszczeniem 1. armii niem. i zmusili przeciwnika do odwrotu. Za głównego architekta zwycięstwa uważa się gen. J. Joffre; 2. druga b.n.M. 15 VII-4 VIII 1918 załamała ostatnią w I wojnie świat. ofensywę niem. na froncie zach. 21 III 1918 Niemcy podjęli wielką ofensywę, która miała rozstrzygnąć wojnę przed przybyciem do Europy liczniejszych sił amer. Doszli wówczas do Arras. Następna ofensywa 27-31 V doprowadziła ich aż do Marny. Forsowanie tej rzeki zaczęto 15 VII, jednak już 2 dni później nie mogąc pokonać drugiej linii obrony franc., wstrzymano ofensywę. 18 VII dywizje franc. i amer. dysponując dużą przewagą artylerii i czołgów, przełamały front niem. 8 VIII armię niem. ogarnęła panika. Zaczęła generalny odwrót.
- MARNA, franc. Marne
- plan Schlieffena, strategiczny plan wojny...
- Joffre Joseph, (1852-1931)