Pierwszy epos rzymski wyszedł spod ręki Gnejusza Newiusza (Cnaeus Naevius, 2. poł. III wieku p.n.e.), weterana pierwszej wojny punickiej i zdeklarowanego wroga wpływowej rodziny Metellusów – ostry konflikt z tymi ostatnimi zaowocował jego uwięzieniem, a być może również wygnaniem (Newiusz zmarł w libijskiej Utyce). Poza niezachowaną twórczością dramatyczną pozostawił on Bellum Punicum (Wojnę punicką), poemat epicki w rdzennie italskim wierszu saturnijskim (zatem nie w heksametrze!), podzielony w późniejszym okresie na 7 ksiąg – do naszych czasów dotrwało jedynie ok. 60 wersów z ocenianej na 4-5 tys. wersów całości. Jak się wydaje, dzieło Newiusza łączyło narrację historyczną, tj. opis pierwszej wojny z Kartaginą (264-241 p.n.e.) z odniesieniami do wydarzeń mitycznych, nie wyklucza się nawet możliwości, że pojawiał się w nim mit o spotkaniu Eneasza z Dydoną.
Znacznie więcej niż o autorze Bellum Punicum wiemy o jego żyjącym w okresie wielkich podbojów następcy – Enniuszu. Quintus Ennius (239-169 p.n.e.) pochodził z regionu Italii, w którym wpływy greckie były szczególnie silne – z okolic Tarentu. Ten władający biegle trzema językami (greką, łaciną i messapijskim) poeta do Rzymu przybył w otoczeniu Marka Porcjusza Katona, znamienitej osobistości sceny politycznej i zapalonego obrońcy tradycyjnych wartości republikańskich, ale wkrótce znalazł się pod opieką innego nobila – Marka Fulwiusza Nobiliora, którego zwycięstwo pod Ambracją uczcił w 189 p.n.e. odpowiednim poematem, oraz wpływowego rodu Korneliuszy Scypionów (należeli doń m.in. Scypion Starszy, pogromca Hannibala spod Zamy, jego brat Lucjusz oraz Scypion Emilianus, zdobywca Kartaginy i Numancji).
Najważniejszym dziełem Enniusza jest poemat epicki Annales (Roczniki) napisany w 18 księgach – do naszych czasów zachowało się 49 fragmentów (ogółem ok. 600 heksametrów). Akcja eposu obejmowała wydarzenia od przybycia Eneasza do Italii do wojen z czasów poecie współczesnych, być może do roku 169. Zachowane fragmenty sugerują annalistyczną konstrukcję dzieła, przy czym uwaga autora koncentruje się głównie na historii wojen – niewiele znajdujemy wzmianek o polityce wewnętrznej. Nadto pozostawił po sobie Enniusz 4 księgi Satyr (Saturae), liczne tragedie, poemat gastronomiczny, poemat Sota (a więc w wersie sotadejskim, tradycyjnie wiązanym z treścią parodystyczną lub wręcz obsceniczną), dzieło ku czci Scypiona, kilka tekstów quasi-filozoficznych. O nich wszystkich wiemy jednak tylko ze wzmianek późniejszych autorów.