Reklama

Ernest Hemingway. Poezja amerykańska

Młody Hemingway musiał wziąć sobie do serca uwagę Gertrude Stein, która przeczytawszy jego wczesne próby literackie, powiedziała: Za dużo opisów. I to nie za szczególnych. Zacznij pisać od nowa i skup się na rzeczach najistotniejszych.

Hemingway stworzył jeden z najłatwiej rozpoznawalnych i najbardziej wyrazistych stylów w dwudziestowiecznej literaturze amerykańskiej. Pisał tak, by treść przekazać za pomocą możliwie najmniejszej liczby słów, albowiem uważał, iż nic tak nie psuje efektu dzieła  literackiego, jak wszelakie językowe ozdobniki. Budował proste zdania, nasycone szczegółami. Krytycy często opisują jego styl jako telegraficzny i jest to określenie o tyle znaczące, że Hemingway kształtował język swoich powieści i opowiadań, czerpiąc z warsztatu reporterskiego i dziennikarskiego, który opanował do perfekcji. Niektóre jego utwory, zwłaszcza krótkie prozy, składają się nieomal z samych dialogów. Zdarzało mu się jednak komponować też rozbudowane opisy narracyjne - przykładem znane opowiadanie Big Two-Hearted River (Rzeka dwóch serc, 1925) - opisy tak konkretne, że wyłaniały się z nich bardzo klarowne obrazy. 

Reklama

Dodajmy, iż wspomniane opowiadanie  pochodzi  z  tomu  In  Our  Time  (W  naszych  czasach,  1925),  jednego z wybitnych osiągnięć amerykańskiej nowelistyki. Ważną cechą stylu Hemingwaya jest nieobecność opisów wewnętrznych stanów postaci, co nie oznacza rzecz jasna, że bohaterowie są pozbawieni uczuć. Otóż (zgodnie z założeniem psychologii behawiorystycznej) kluczem do poznania i zrozumienia emocji i stanów psychicznych człowieka są jego słowa, gesty i działania, często wielce symboliczne Powieść Słońce też wschodzi jest portretem środowiska ekspatriantów amerykańskich w Paryżu w latach 20. - można więc mówić o obecności w tym utworze bohatera zbiorowego - a zarazem  cechują  ją  wyraźnie   zarysowane i zindywidualizowane sylwetki trojga głównych bohaterów: Jake’a Barnesa, dziennikarza, który w wyniku ran odniesionych na froncie został impotentem, Roberta Cohna, obiecującego pisarza, a w przeszłości dość znanego boksera, oraz arystokratycznej lady Brett Ashley. Akcja powieści, osadzona w Paryżu, Pampelunie i Madrycie, obraca się wokół skomplikowanych relacji między tymi osobami.

Otóż Jake i Robert są zakochani w Brett, która zmienia kochanków jak rękawiczki i nie myśli o żadnej stabilizacji. Miłość tak jednego, jak i drugiego nie rokuje żadnych nadziei - Jake nie łudzi się nawet, że w jego sytuacji zaloty na cokolwiek by się zdały, Robert zaś do- staje do zrozumienia, że Brett Ashley nie jest nim na dłuższa metę zainteresowana. 

Nikt z trójki bohaterów nie potrafi zbudować trwałego  związku z drugą osobą, mimo że - jak im się wydaje - bardzo tego pragną. Przyszło im żyć w czasach, kiedy poczucie egzystencjalnej pustki jest szczególnie dojmujące; skoro świat pokazał, iż na nic zdają się w nim jakiekolwiek indywidualne wysiłki, budowanie silnych więzi międzyludzkich też jest bez-  celowe. Jednak nawet w takiej rzeczywistości trzeba żyć i wypracować jakiś moralny kodeks, niejako na własny użytek. Duże znaczenie ma dla Hemingwaya na przykład męska przyjaźń. Obok powieści Słońce też wschodzi, inną ważną jego książką, wyraźnie sytuującą się w tradycji prozy Straconego Pokolenia, jest wojenna historia pt. Pożegnanie z bronią. Jej główny bohater, Frederick Henry, dezerteruje z armii na froncie włoskim i ucieka  do Szwajcarii z ukochaną Catherine Barkley. Gdy szczęście i spełnienie wydają się bardzo bliskie, Catherine umiera podczas porodu. Pożegnanie z bronią weszło do kano- nu literatury o pierwszej wojnie światowej, wraz dziełami Frederica Manninga, Ericha Marii Remarque’a, Henri Barbusse’a, Arnolda Zweiga. 

Słońce też wschodzi oraz wydana nieco później książka Death in the Afternoon (Śmierć po południu, 1932) świadczą o fascynacji, jaką Hemingway przejawiał wobec kultury Hiszpanii, ze celowe. Jednak nawet w takiej rzeczywistości trzeba żyć i wypracować jakiś moralny kodeks, niejako na własny użytek. Duże znaczenie ma dla Hemingwaya na przykład męska przyjaźń. Obok powieści Słońce też wschodzi, inną ważną jego książką, wyraźnie sytuującą się w tradycji prozy Straconego Pokolenia, jest wojenna historia pt. Pożegnanie z bronią. Jej główny bohater, Frederick Henry, dezerteruje z armii na froncie włoskim  i  ucieka  do Szwajcarii z ukochaną Catherine Barkley. Gdy szczęście i spełnienie wydają się bardzo bliskie, Catherine umiera podczas porodu. 

Pożegnanie z bronią weszło do kanonu literatury o pierwszej wojnie światowej, wraz dziełami Frederica Manninga, Ericha Marii Remarque’a, Henri Barbusse’a, Arnolda Zweiga. Słońce też wschodzi oraz wydana nieco później książka Death in the Afternoon (Śmierć po południu, 1932) świadczą o fascynacji, jaką Hemingway przejawiał wobec kultury Hiszpanii, ze szczególnym uwzględnieniem korridy. Temat Hiszpanii, wojny i miłości powraca w bodaj najsłynniejszej jego powieści - For Whom the Bell Tolls (Komu bije dzwon, 1940). W 1954 roku Hemingway otrzymał literacką Nagrodę Nobla, które to wyróżnienie przyznano mu za długą  nowelę -  albo minipowieść -  The Old Man and the Sea (Stary człowiek i morze, 1952). Jej bohater,  ledwo wiążący koniec z końcem, stary kubański rybak Santiago wyrusza na połów. 

Udaje mu się złapać na linkę ogromnego marlina;  ryba  jest   silna i uparta, dlatego Santiago musi stoczyć z nią wielogodzinną walkę na  śmierć  i  życie, której scenerią jest przestwór oceanu. Sama natura dyktuje prawa, wedle których ów pojedynek człowieka z rybą się odbywa. Santiago wreszcie pokonuje i zabija marlina, lecz nim dociera do brzegu, rekiny pożerają całą jego zdobycz. Stary człowiek i morze to alegoryczna opowieść o mocach, jakie drzemią w człowieku, o potrzebie poświęcenia, wytrwałości i wiary w siebie, o współistnieniu człowieka i natury. Ten najbardziej humanistyczny utwór Hemingwaya można odczytywać jako swoisty testament pisarza, który w przeciwieństwie do Santiago ostatecznie skapitulował i odebrał  sobie życie.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama