Focjusz (827-893) był właściwie – można tak powiedzieć – bizantyńskim Hieronimem. W swoim Myriobiblionie, opisał lub zamieścił streszczenia (hypothesejs) 280 ksiąg autorów pogańskich i chrześcijańskich, załączając także notki biograficzne przy poszczególnych dziełach. To dzieło miało takie – albo nawet większe – znaczenie na Wschodzie, jak Hieronimowa książka O sławnych mężach (De viris illustribus).
Dzieło Focjusza Myriobiblion było pierwszym podręcznikom literatury bizantyńskiej. Focjusz pochodził ze znakomitej rodziny konstantynopolitańskiej, którą prześladowano za wierność kultowi obrazów w okresie walk obrazoburczych. Był spowinowacony z rodziną cesarską. Posiadał wszechstronne wykształcenie – jego nauczycielem był Leontios. Był miłośnikiem kultury antycznej. Focjusz kierował prywatną szkołą w Konstantynopolu. Nauczał filologii, dialektyki, teologii, logiki, matematyki. Miał tak doskonałą pamięć, że posądzano go o konszachty z diabłem.
Osobowość Focjusza promieniowała na całe literackie i naukowe środowisko stołeczne. Skupił wokół siebie elitę intelektualną cesarstwa. Potrafił dzielić życie dworskie i działalność nauczycielską. Był dowódcą cesarskiej straży przybocznej i pierwszym cesarskim sekretarzem. W 855 roku brał udział w poselstwie do Bagdadu, a po powrocie – chociaż był osobą świecką i prawo kanoniczne zabraniało takiego procederu – został przez cesarza Michała III mianowany patriarchą Konstantynopola. W ciągu kilku dni otrzymał wszystkie potrzebne święcenia, włącznie z sakrą biskupią, i 25 grudnia 858 roku zasiadł na tronie patriarchalnym.
Papież Mikołaj I nie uznał wyboru Focjusza na patriarchę (863). Focjusz obłożył papieża klątwą, co mocno nadwyrężyło stosunki pomiędzy kościołami na Wschodzie i Zachodzie (i było jednym z wielu wydarzeń prowadzących do Wielkiej Schizmy, która nastąpiła w 1054 roku). Po przewrocie pałacowym, który wyniósł na tron cesarski dowódcę wojskowego Bazylego Macedończyka, Focjusz został wygnany ze stolicy (867). Nowy cesarz, który przyjął imię Bazylego I, kazał również wykląć Focjusza na soborze w kostantynopolitańskim latach 869-870.
Po kilku latach Bazyli I odwołał Focjusza z wygnania i nawet uczynił go wychowawcą swojego syna Leona VI Filozofa. Focjusz odzyskał tron patriarchy Konstantynopola w 877 roku. Papież Jan VIII nie uznał jednak Focjusza i rzucił na niego klątwę w 881 roku. Natomiast cesarz Leon VI, były uczeń Focjusza, skazał w 886 roku swojego byłego nauczyciela na wygnanie do Armenii, gdzie Focjusz zmarł.
Najważniejszym dziełem Focjusza na polu literatury i filologii jest oczywiście Myriobiblion, czyli Tysiącksiąg, znany również pod tytułem Bibliotheke (Biblioteka). Streszczenia i recenzje przeczytanych przez autora prac zostały napisane dla jego brata Terasiosa, członka koła filologów – czegoś w rodzaju akademii literackiej, której przewodził Focjusz. Focjusz uwzględnił w swojej „historii literatury powszechnej” także pisarzy łacińskich, jeśli ich dzieła były przełożone na język grecki. Pisarzy bardzo znanych i popularnych – jak Platon, Ksenofont, Tukidydes, Polibiusz, Plutarch – pominął.
Nie uwzględnił również żadnych poetów, z wyjątkiem tych, którzy w swojej poezji parafrazowali Pismo Święte. Przeszło połowa pisarzy, o których pisze Focjusz, należy do okresu wczesnobizantyńskiego. U Focjusza zachowały się fragmenty z dzieł zaginionych historyków starogreckich (np. historiografa i geografa z VI/V wieku przed Chr. Hekatajosa z Miletu, ojca geografii opisowej, pierwszego krytyka opowiadania dziejów z perspektywy mitologicznej).
Wiele pism Focjusz poświęcił tematyce teologicznej. Jego Rozprawa o tajemnicy Ducha Świętego uchodzi za najwybitniejsze bizantyńskie dzieło dogmatyczne. Dziełem teologicznym jest także zbiór rozpraw pt. Kwestie amfilochijskie. Obok akademickiego wykładu prawd wiary (na zasadzie pytań i odpowiedzi), praca ta ma wiele walorów literackich. Została w niej zaprezentowana panorama życia religijnego Bizantyńczyków.
W tekście rozsiane są liczne dygresje z różnych dziedzin (przyroda, medycyna, gramatyka). Focjusz należy do najznakomitszych egzegetów biblijnych, jakich wydało Bizancjum. Szczególnie cenny jest jego komentarz do Ewangelii św. Mateusza. Focjusz słynął jako znakomity kaznodzieja. Na uwagę zasługują jego homilie patriotyczne, w których zagrzewał do boju mieszkańców Konstantynopola podczas oblężenia miasta przez Rusów w 860 roku.
Focjusz stworzył Słownik kompilując wiadomości z różnych leksykonów (szczególnie zaś słownika Eliasza Dionizjusza i Pauzaniasza z Syrii – obaj z II wieku). Słownik Focjusza zachował się wyłącznie w jednym mocno uszkodzonym egzemplarzu z XIII wieku. Był również skrzętnym paremiografem. Zbierał greckie przysłowia (parojmíaj). Opracował zbiór przysłów pt. Pouczenie poprzez czytanie przysłów, do którego weszło 214 moralnych pouczeń w formie zwartych sentencji.
Focjusz jest wreszcie autorem ok. 260 listów. Zawarł w nich dużo wątków autobiograficznych i rozmaitych refleksji filozoficznych.