Najżywotniejszy być może dzisiaj w kulturze popularnej odblask średniowiecznej literatury – to podanie o bajecznym królu Celtów Arturze oraz jego rycerzach.
Wojciech Lipoński w Narodzinach cywilizacji Wysp Brytyjskich pisze:
Postaci Artura wiele „trwałych literacko” cech nadał Geoffrey z Monmouth w Walii (ok. 1100-1154). Geoffrey (albo Galfred) był od 1151 roku biskupem Asaph i autorem kroniki Historia królów Brytanii (Historia regum Britanniae), która miała charakter na pół baśniowy, na pół legendarny. Według Historii królów Brytanii Geoffreya Brytowie mieli pochodzić od starożytnych Trojańczyków i króla Brutusa, który miał być prawnukiem Eneasza, znanego nam z Eneidy Wergiliusza. Najwięcej miejsca w swym dziele poświęca Geoffrey królowi Arturowi i potężnemu czarodziejowi Merlinowi.
Później rycerskie romanse europejskie (kontynentalne) wprowadziły do legendy arturiańskiej elementy niemieckiej i francuskiej tradycji literatury dworskiej. Do nich należy motyw kielicha św. Graala oraz takie postaci, jak Parsifal i Lancelot, czarodziejka Morgan le Fay, Tristan, Gowain (Gawein).Ściśle związana z legendą arturiańską jest Opowieść o Rycerzach Okrągłego Stołu. Opowieść ta jest adaptacją starofrancuskiego cyklu o Lancelocie i Graalu. Średniowieczna opowieść o czynach Lancelota dotrwała do naszych dni w odpisach, których jest 150 i które pochodzą z XIII i XIV wieku. Autorem XX-wiecznej adaptacji utworu oraz przekładu na dzisiejszy język francuski jest Jacques Boulenger.
Oto układ cyklu podań arturiańskich wg średniowiecznego cyklu tej arturiańskiej Wulgaty:
1. Historia Świętego Graala – jest to opowieść apokryficzna o naczyniu, które miało służyć Chrystusowi podczas Ostatniej Wieczerzy i w które miał zebrać Józef z Arymatei krew ukrzyżowanego Chrystusa.
2. Historia Merlina jest narracją o przyjściu na świat czarodzieja Merlina, a także o czasach rządów ojca Artura, Utera Pendragona.
3. Księga Artura to czyny młodego Artura i początki Okrągłego Stołu.
4. Opowieść o Lancelocie, która składa się z trzech części: pierwsza część mówi o przyjaźni Lancelota, druga – o jego miłości, a trzecia to już prolog do poszukiwań Graala i przygód z tym związanych.
5. O poszukiwaniach świętego Graala opowiada o synu Lancelota, Galaadzie, który jako najszlachetniejszy i najdoskonalszy z rycerzy świata, szuka świętego naczynia.
6. Śmierć Artura to dzieje Artura pod koniec jego życia, ostatnie jego przygody, opis rozpadu świata arturiańskiego. Ten wątek doczekał się w XV wieku pięknego prozaicznego opracowania autorstwa sir Thomasa Malory’ego i nosi tytuł Le Morte Darthur. Malory ukończył swe dzieło w 1470 roku. Londyński wydawca Coxton ogłosił ją drukiem w 1485 roku.