Paweł z Tarsu zwany jest Apostołem Narodów ponieważ głosił ewangelię przede wszystkim wśród pogan.
W Nowym Testamencie trzynaście listów nosi podpis św. Pawła. Nie wszystkie zostały przez niego napisane, niektóre zostały mu przypisane, a ich autorzy pozostali anonimowi. Niewątpliwie jednak spuścizna pisarska Pawła pozostawiła niezatarty ślad i przyczyniła się do powstania w rodzącym się Kościele refleksji filozoficznej nad prawdami wiary, która zwie się teologią.Spośród listów noszących imię Apostoła Narodów za niewątpliwie autentyczne uważa się 1. List do Tesaloniczan, 1. i 2. List do Koryntian, List do Galatów, List do Rzymian, List do Filipian i List do Filemona. Pozostałe przypisuje się Pawłowi, ale są one przynajmniej w części dziełem albo jego uczniów, albo pisarzy, którzy starali się naśladować jego styl i odwołali się do jego autorytetu. Listy św. Pawła są skierowane przede wszystkim do konkretnych wspólnot chrześcijańskich – forma epistolarna nie jest zatem jedynie zabiegiem literackim. Niosą one zasadniczo treści teologiczne, wzbogacone o materiał literacki o zróżnicowanym charakterze – hymny, wyznania wiary, wyjaśnienia egzegetyczne, dysputy. Odrębną niewielką grupę stanowią listy skierowane do konkretnych osób, którymi byli uczniowie i pomocnicy św. Pawła. Pełnią oni odpowiedzialne funkcje w lokalnych wspólnotach chrześcijańskich, stąd w listach pojawia się troska o te wspólnoty. Wszystkie trzy listy duszpasterskie, czyli pastoralne, odznaczają się podobną terminologią, stylem i formą literacką. Czy jednak ich autorem jest św. Paweł? Dyskutuje się nad tym. Jeśli przyjąć, że napisał je św. Paweł, to powstać one musiały w połowie lat sześćdziesiątych pierwszego wieku naszej ery. Jeśli zaś przyjmiemy, że są one dziełem anonimowego autora, to ich powstanie trzeba przesunąć na lata osiemdziesiąte.Corpus Paulinum to zbiór pism obejmujący autentyczne listy św. Pawła oraz pisma mu przypisane. Dzielą się na: listy główne (do Rzymian, do Galatów, pierwszy do Koryntian, drugi do Koryntian, pierwszy do Tesaloniczan, drugi do Tesaloniczan), listy więzienne (do Filipian, do Efezjan, do Kolosan, do Filemona), listy pasterskie (do Tytusa, pierwszy do Tymoteusza, drugi do Tymoteusza).
Podczas gdy inne autentyczne listy św. Pawła zostały skierowane do wspólnot przez niego założonych, List do Rzymian zaadresowany jest do wspólnoty, której Paweł nie znał osobiście. Może właśnie dzięki temu ten list jest bliższy w swej formie traktatowi teologicznemu niż pismu epistolarnemu. Został napisany prawdopodobnie pod koniec trzeciej podróży misyjnej św. Pawła, w Koryncie, około 57/58 roku AD – z myślą o następnej podróży, która miała zaprowadzić go do Hiszpanii. List pisał pod dyktando Pawła bliżej nie znany nam Tercjusz (Rz 16,22). Ciekawostką być może fakt, że doręczyła go wspólnocie chrześcijańskiej w Rzymie diakonisa o imieniu Febe (Rz 16,1).Choć list rozpoczyna się od spraw osobistych – próśb o pomoc w czasie zamierzonej podróży – szybko przemienia się w pismo prawdziwie teologiczne. Na pierwszy plan wysuwa się problematyka zbawienia i usprawiedliwienia wierzącego. Temat ten doczekał się w tym liście spokojnej i dojrzałej syntezy, opartej na nauce o zbawczym planie Boga. List jest ponadto urozmaicony użyciem różnych form literackich. Paweł sięga do hymnów, diatryb, argumentacji rabinistycznej. Wykorzystuje wiele motywów starotestamentowych, ale opracowuje je z punktu widzenia chrześcijańskiego. Mówi o powołaniu wszystkich ludzi do wiary i zbawienia, o stosunku łaski do natury, o grzechu pierworodnym, o istocie wolności chrześcijańskiej, o szlachetnym liberalizmie we współżyciu w Kościele, o roli Żydów wobec Objawienia w obu przymierzach. Podkreśla wielokrotnie fakt powszechnego usprawiedliwienia, które dokonuje się przez wiarę w Jezusa Chrystusa. List ten stanowi soteriologiczną syntezę całej teologii Apostoła Narodów. Jest to najbardziej teologiczny z wszystkich jego listów. List ten został napisany przez Pawła z Efezu, podczas trzeciej podróży misyjnej – około roku 55 AD. Adresatami listu są chrześcijanie ze wspólnoty w Koryncie, pośród których Paweł przebywał podczas drugiej podróży kilka lat wcześniej. Powodem napisania listu były problemy, które pojawiły się we wspólnocie i prawdopodobnie pytania, które wspólnota pisemnie skierowała do Pawła.List do Koryntian porusza cały szereg problemów i jest najobszerniejszym, obok Listu do Rzymian, z listów św. Pawła. Teologia zawarta w liście nie jest jednak typowo spekulatywna. Paweł odnosi się do spraw, jakimi żyje wspólnota i wypracowuje teologię, którą możemy nazwać „stosowaną”. Towarzyszą jej praktyczne wskazówki oparte na zasadach, które Paweł przedstawia i wyjaśnia. Wobec podziałów we wspólnocie Paweł przedstawia Chrystusa i jego krzyż. Chrystus ukrzyżowany i zmartwychwstały jest jeden i niepodzielny. Mądrości świata, do której odwołują się niektórzy członkowie wspólnoty, przeciwstawia głupstwo krzyża (1 Kor 1,23). Platońskim ideom doskonałości przeciwstawia teologię ciała i związaną z nią naukę o małżeństwie i o dziewictwie. Wobec podziału na różne grupy i frakcje, do jakiego doszło w Koryncie, Paweł ukazuje istotę jedności wspólnoty zgromadzonej na wspólnej eucharystii. A wszystko to winna łączyć miłość, której Paweł dał wyraz w „hymnie o miłości”, słusznie nazwanym „Pieśnią nad pieśniami” Nowego Testamentu. Kilka lat po pierwszym, około roku 55, Paweł skierował do wspólnoty w Koryncie następny list. Jest on najbardziej osobistym z jego listów, dowiadujemy się z niego bardzo dużo o życiu i psychice apostoła. W żadnym z listów Paweł nie broni swej apostolskiej godności z podobnym zapałem.Ten list wydaje się być kompozycją kilku pism św. Pawła. Jest bardzo urozmaicony i teologicznie bogaty. Pierwszy list dotyczył przede wszystkim życia wspólnoty. Ten tymczasem poświęcony jest apostolatowi św. Pawła. Paweł ukazuje go zarówno od strony zewnętrznej, mówiąc o swoim powołaniu u wrót Damaszku, o swych podróżach misyjnych, jak też nawiązuje do swych przeżyć, wewnętrznej walki i miłości, która go porywa.Przedstawia również w tym liście chrześcijańską naukę o odkupieniu, o pojednaniu z Bogiem. Podkreśla potrzebę dobrych uczynków, do których zalicza modlitwę, jałmużnę i braterskie napomnienie. Ponownie powraca do tematów eschatologicznych: sądu, ponownego przyjścia Chrystusa i zmartwychwstania wszystkich. Stanowi najstarszy pomnik literacki twórczości św. Pawła i chronologicznie pierwsze pismo Nowego Testamentu. Powstał około roku 50 AD, a jego adresatami są chrześcijanie Tesalonik (dzisiejsze Saloniki). Przypuszczalnie tekst, którym obecnie dysponujemy, jest kompilacją kilku listów Pawła do wspólnoty w Tesalonikach. Jednak jego obecna forma odznacza się jednością kompozycyjną, choć wyszczególnić można w nim kilka części różniących się zarówno tematycznie, jak i pod względem stylu.Pierwsza część listu ma charakter osobisty. Paweł nawiązuje do swej misji apostolskiej i do swego pobytu w Tesalonikach. Ukazuje, jaka jest ewangelia, którą głosi i jakie jest jego zaangażowanie i oddanie. Przypomina o trudnościach, które spotkały go w Tesalonikach, lecz równocześnie z nadzieją patrzy w przyszłość. Druga część listu utrzymuje ton z jego pierwszej części, ale Paweł podejmuje w niej tematy trudniejsze. Mówi o miłości braterskiej, wzywa do wsłuchiwania się w głos Boga i do gotowości przyjęcia jego pouczeń. Nawiązuje do problemu eschatologicznego, który pojawił się we wspólnocie: oczekując na szybkie powtórne przyjście Chrystusa chrześcijanie z Tesalonik mieli wątpliwości, co się dzieje z ich zmarłymi. Paweł uspokaja, że wszyscy zmartwychwstaną, ale trzeba czuwać, żyć w świętości i pozostawać wiernym swemu chrześcijańskiemu powołaniu. List ten powstał o wiele później niźli pierwszy, a jego autor jedynie posłużył się autorytetem Apostoła Narodów. Jego styl jest zbyt odmienny od pierwszego, sposób zwracania się do wspólnoty również bardzo się różni. Pismo, które zostało przyjęte do kanonu Nowego Testamentu, jest albo późniejszym opracowaniem Pierwszego Listu do Tesaloniczan, albo listem wielokrotnie przeredagowanym i wysyłanym do różnych wspólnot.Powraca w nim ponownie temat paruzji, ale tym razem w kontekście wspólnotowym. Chrześcijanie żyją w określonym kontekście historycznym, a historia jest polem walki dobra ze złem. Paruzja oznacza pozytywne zakończenie historii, i dlatego trzeba trwać odważnie dzięki sile, jaką daje Bóg. W dalszej części listu wzywa do posłuszeństwa i zaufania, a siebie daje jako przykład do naśladowania. Autorem listu jest niewątpliwie Paweł, a adresatami są Celtowie, zwani Galatami, zamieszkujący centralne rejony dzisiejszej Turcji, pośród których Paweł głosił ewangelię. Napisał go pomiędzy 55 a 60 rokiem AD jako reakcję na wiadomość o tendencjach judaizujących pośród chrześcijan zamieszkujących Galację, jego ton jest bardziej urzędowy niż w innych pismach św. Pawła.Już na wstępie Paweł przystępuje do ataku i wyraża swe zdziwienie postawą Galatów. Aby sprowadzić ich na właściwą drogę przedstawia im, jaką ewangelię głosi w kontekście własnego życia. Przechodzi następnie do części doktrynalnej, w której obficie nawiązuje do Starego Testamentu. Jednak najważniejszym punktem argumentacji jest zbawienie w Jezusie Chrystusie. Dzięki niemu chrześcijanie są wolni i nie podlegają Torze. Argumentami historycznymi i biblijnymi uzasadnia swój autorytet apostolski oraz wiarygodność głoszonej ewangelii. List ten pod względem teologicznym jest stawiany na drugim miejscu po Liście do Rzymian. Filippi to miasto macedońskie (obecnie w Grecji), pierwsze w Europie, w którym św. Paweł głosił ewangelię. Ze wspólnotą tego miasta łączyły Pawła wyjątkowo serdeczne więzy przyjaźni. List pisany jest w więzieniu, prawdopodobnie w Efezie. Można zatem przyjąć, że napisał go Paweł około roku 58 AD. List ten jest odmienny od innych listów św. Pawła. Brak w nim systematycznego przedstawienia prawd wiary, elementu stałego w jego listach. Tutaj ton jest bardziej bezpośredni, przyjacielski, spokojny. List obfituje w osobiste wynurzenia i serdeczne napomnienia. Chociaż w pewnym momencie tych osobistych refleksji pojawia się nieoczekiwanie podniosły ton. Paweł przytacza przepiękny chrystologiczny hymn o ogołoceniu Chrystusa. Jest to świadectwo rozwoju chrystologii, a równocześnie przykład chrześcijańskiej twórczości liturgicznej. Druga część listu zawiera szereg napomnień, wciąż jednak pełnych serdeczności. Paweł przestrzega przede wszystkim przed zamiarem powrotu do judaizmu. Stara się również wskazać na niebezpieczeństwo, jakie z sobą niesie rodzącą się gnoza. Zachęca do radości, chrześcijańskiej radości w Panu, w Chrystusie. Należałoby napisać raczej tak zwany List do Efezjan, poddaje się bowiem w wątpliwość fakt, że list ten został skierowany właśnie do wspólnoty w Efezie. W najstarszych rękopisach brak w adresie odniesienia do miasta Efez, a ton listu jest bardzo ogólny i brak w nim akcentów osobistych, a przecież w Efezie Paweł spędził blisko trzy lata. Część biblistów uznaje go zatem za zaginiony list do Laodycejczyków. Dyskutowane jest również autorstwo listu. Wylicza się go pośród czterech listów więziennych, wykazuje podobieństwa z listami do Kolosan i do Filemona. Technika literacka listu raczej przeczy temu, że Paweł jest jego autorem. Słownictwo różni się bardzo od innych listów św. Pawła. Konstrukcja zdań, nagromadzenie synonimów, liczne powtórzenia wskazują na innego niż Paweł autora. Ponadto wydaje się, że mamy tu do czynienia z homilią, która później została ujęta w strukturę epistolarną.Na list składają się dwie części. Pierwsza ma charakter dogmatyczny i poświęcona jest tajemnicy Boga w Chrystusie, który jest fundamentem Kościoła. W drugiej części autor przedstawia życie chrześcijanina w Kościele. Teologia listu nawiązuje do nauczania św. Pawła, jednak widać wyraźnie, że napięcie związane z oczekiwaniem na powtórne przyjście Chrystusa to już przeszłość, a doktryna dotycząca Kościoła ma charakter uniwersalny. Innymi słowy, dla autora listu św. Paweł należy już do przeszłości, choć pozostaje równocześnie dla niego mistrzem. List ten skierowany jest do wspólnoty chrześcijan w Kolosach, mieście leżącym we Frygii, na terenie Azji Mniejszej. Należy on do tzw. listów więziennych. Dyskutuje się nad tym, czy Paweł jest rzeczywiście jego autorem. Styl listu, używane słownictwo i brak typowej dla Pawła dynamiki argumentacyjnej wskazują raczej na to, że autorem był ktoś inny.W Liście do Kolosan można wskazać dwie wyraźne wyodrębnione części. Po wprowadzeniu następuje część dydaktyczna poświęcona panowaniu Chrystusa nad światem. W drugiej zaś części ukazane są konsekwencje chrystusowego panowania dla wierzących, ich postawy i postępowania. List wydaje się być również odpowiedzią na pojawienie się we wspólnocie w Kolosach tendencji judaizujących, czyli powrotu do praktyk judaizmu, oraz odpowiedzią na pseudofilozoficzne rozważania o bytach pośrednich między Bogiem a ludźmi. Tą odpowiedzią jest ukazanie bezwzględnego pierwszeństwa Chrystusa w świecie i w Kościele rozumianym jako Ciało Chrystusowe. Z udziału w odkupieniu wypływa najważniejsza zasada moralności chrześcijańskiej – nowego życia w Chrystusie, któremu poświęca autor drugą część listu. Pierwszy rozdział listu zawiera jeden z najstarszym hymnów chrystologicznych. List ten jest najobszerniejszym spośród trzech listów pasterskich i zawiera pouczenia, wezwania, ostrzeżenia oraz instrukcje, jak właściwie kierować wspólnotą chrześcijan. Praktycznym wskazówkom towarzyszą treści teologiczne wyrażone w wyznaniu wiary i poprzez nauczanie o charakterze katechetycznym. Autor listu mówi o Bogu, którego żaden z ludzi nie widział ani zobaczyć nie może, a który pragnie, aby wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy. I tak jeden jest Bóg, jeden też pośrednik – Chrystus Jezus, który przyszedł na świat zbawić grzeszników, a Kościół to filar i podpora prawdy. Drugi List do Tymoteusza jest uznawany za ostatnie natchnione pismo św. Pawła i zwany z tego powodu testamentem Apostoła. Jeśli przyjmiemy, że Paweł jest jego autorem, to napisał go w Rzymie, na krótko przed swoją śmiercią, około 67 AD.Czując się opuszczony w więzieniu i przewidując smutny koniec, tęskni w osamotnieniu za najwierniejszym ze swych uczniów – Tymoteuszem. Wierny zaś swemu apostolskiemu powołaniu nie chce pozostawić Kościoła efeskiego bez odpowiednich wskazówek i pouczeń. List – ostatnia wola św. Pawła – jest poważny i spokojny w formie. Paweł czeka na śmierć z poczuciem spełnionego zadania, a Tymoteusza poucza, jaką ma przyjąć postawę, jak się zachować wobec herezji. Przestrzega go przed ludzką przewrotnością i zachęca do wytrwania w powołaniu. Trzeci z listów pastoralnych jest podobny w swej strukturze do poprzednich. Obok pouczeń i wskazówek autor przedstawia motywacje teologiczne chrześcijańskiego postępowania. Wskazówki, jakich udziela, dotyczą przede wszystkim organizacji i sprawowania władzy we wspólnocie wiernych. W liście dużo miejsca zajmują tematy katechetyczne, szczególnie związane z sakramentem chrztu. To jedno z najkrótszych pism Nowego Testamentu i najkrótszy list św. Pawła. Został napisany na początku lat sześćdziesiątych I wieku naszej ery. Jego adresatem jest Filemon, człowiek majętny, który w swym domu przyjmuje chrześcijan. Motywem do napisania listu było odesłanie Filemonowi zbiegłego niewolnika o imieniu Onazym z prośbą o przebaczenie mu i dobre traktowanie. List nie zawiera tematów teologicznych, jak wszystkie inne listy św. Pawła. Niewątpliwie jednak tło listu i jego kontekst są teologiczne.