Reklama

Młoda Polska. Najważniejsze czasopisma

Pismem, które jako pierwsze zamieszczać zaczęło treści premodernistyczne (głównie neoromantyczne i parnasistowskie) był warszawski tygodnik "Życie". Czasopismo ukazywało się w latach 1887-91. Przez półtora roku funkcję redaktora naczelnego pełnił w nim Zenon Przesmycki. Do najwybitniejszych współpracowników pisma należeli Adolf Dygasiński, Stanisław Witkiewicz, Antoni Lange, Or-Ot (Artur Oppman).

Główną zasługą warszawskiego tygodnika było przygotowanie odpowiedniego  gruntu pod przełom modernistyczny w Polsce. "Życie" to także tytuł czasopisma wydawanego w latach 1897-1900 w Krakowie. Jego założycielem i pierwszym redaktorem był Ludwik Szczepański. Kolejni kierownicy pisma to Ignacy Maciejowski (Sewer), Artur Górski, Stanisław Przybyszewski. Ten ostatni postanowił przekształcić pismo w sztandarowy organ sztuki modernistycznej. 

Reklama

W tym celu zachęcił do współpracy między innymi Stanisława Wyspiańskiego - głośnego już poetę, malarza i rysownika. Autor Wesela odpowiadał za stronę graficzną, "Życia". Na łamach pisma opublikował również dramaty Warszawianka i Klątwa. Inne głośne teksty  ogłoszone w "Życiu"  to  Confiteor  i  O  "nową"  sztukę  (1899)  Przybyszewskiego. W różnych okresach w krakowskim "Życiu" swoje utwory drukowali Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Lucjan Rydel, Jan Kasprowicz, Tadeusz Miciński, Kazimiera Zawistowska, Maria Komornicka, Adolf Nowaczyński, Jerzy Żuławski, Włodzimierz Perzyński. Czołowe miejsce wśród polskich czasopism modernistycznych zajmował warszawski miesięcznik "Chimera", wydawany w latach 1901-07 (z przerwami 1903 i 1906). Twórcą i redaktorem pisma był Zenon Przesmycki. Kładł on bardzo silny nacisk na graficzną stronę gazety. 

"Chimerę" drukowano na znakomitym papierze, specjalnie dobraną  czcionką,  zróżnicowaną   w kroju i sprowadzoną aż z Ameryki. Przy reprodukcjach i ornamentach wykorzystywano najnowsze techniki poligraficzne. Wskutek tego każdy numer pisma posiadał cechy dzieła sztuki, realizując w ten sposób młodopolską ideę pięknego przedmiotu. "Chimera"  propagowała  hasło uwolnienia sztuki od zobowiązań społecznych,  politycznych i narodowych. 

Głosiła kult twórczości elitarnej, ideę artystykapłana, artysty-jednostki wybranej. Był to wyraźny sprzeciw wobec, powszechnego w 2. połowie XIX w., utylitarnego modelu działalności literackiej, była to także świadoma kontestacja kultury masowej. Do najważniejszych tekstów literackich drukowanych na łamach "Chimery" należą Hymny Jana Kasprowicza, wiersze Marii Komornickiej, Bolesława Leśmiana i Tadeusza Micińskiego, powieść Próchno Wacława Berenta. Końcowa faza epoki to czas miesięcznika "Museion". Wydawany w Krakowie w latach 1911- 13 stał się sztandarowym pismem neoklasyków. Jego redaktorami byli Ludwik Hieronim  Morstin i Władysław Kościelski. Pismo głosiło i realizowało postulat powrotu do tradycji klasycznej. 

Sporo miejsca zajmowały w nim przekłady  z  literatury   greckiej i rzymskiej (Ajschylos, Arystofanes, Wergiliusz, Hezjod), studia nad twórczością Kochanowskiego i Szymonowica, teksty na temat klasycyzmu francuskiego. Na łamach "Museionu" publikował swoje utwory m.in. Karol Hubert Rostworowski. Pismo doby przełomu Młodej Polski i międzywojnia stanowił zaś  poznański dwutygodnik "Zdrój", wychodzący w latach 1917-22. Wydawcami gazety byli bracia  Jerzy  i Witold Hulewiczowie. 

"Zdrój" pełnił rolę organu prasowego polskich ekspresjonistów. W początkowym okresie silny wpływ na artystyczno-ideowy kształt periodyku wywierał Stanisław Przybyszewski. Z pismem współpracowali czołowi pisarze epoki: Wacław Berent, Zenon Przesmycki, Jan Kasprowicz, Władysław Orkan, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Edward Porębowicz. Pierwsze kroki stawiali tu Skamandryci oraz inni pisarze dwudziestolecia (np. Emil Zegadłowicz, Józef Wittlin). Poznański "Zdrój" był ważnym miejscem spotkań dwóch generacji artystycznych.b

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama