Najsilniejszy w poezji okresu, mający wiele wcieleń: od refleksji ogólnej nadbudowanej na szkicu sytuacji (Asnyk, Zapustny obrazek, Bez odpowiedzi), przez różne formy aplikacji utylitaryzmu, do portretów typów ludzkich i fotografii miejsc charakterystycznych, po rozbudowany obrazek poetycki.
Obrazek uważa się za poetycką "sygnaturę" pozytywizmu. Jak w romantyzmie ballada, łączył epicką narrację z dramatyzmem akcji i liryczną uczuciowością w sposobie przedstawienia lub w komentarzu. Opierał się na opisie sytuacji, która pozwalała na ukazanie społecznej krzywdy lub zjawiska typowego a niepożądanego, określenie przyczyny zła i prognozowanych skutków niepodjęcia działań zaradczych.
W obrazkach często ukazywano postaci ubogich szwaczek, sierot, dzieci i kalek, matek lub ojców z rozpaczą walczących o byt bezbronnych pociech, tzw. kobiet upadłych, które nędza pchnęła na drogę prostytucji. Odwoływano się do poczucia solidarności, apelowano o postawy filantropijne, ale też poprzez elementy naturalizmu wyrażano pesymizm wobec możliwości naprawy świata lub zapowiadano, iż zło przeobrazi się w niekontrolowany wy- buch społeczny. Niemal każdy poeta okresu próbował sił w tym gatunku. Najciekawsze realizacje stworzyli W. Gomulicki (El mole rachmin..., Głodnego nakarmić, Francuzica, Pogrzeb aktora) i M. Konopnicka (Co pocznie, Sobotni wieczór, Wolny najmita, Przed sądem, Z szopką, W piwnicznej izbie).