Reklama

Poezja polska lat 1918-1945. Otwarci dla wszystkich

"Czartakowcom" najbliżej było do formacji, która również powstała w prowincjonalnym miasteczku - w wielkopolskim Ostrzeszowie. Nauczycielem gimnazjalnym był tam Stanisław Czernik (1899-1969), syn chłopski urodzony w okolicach Opatowa.

W Ostrzeszowie właśnie Czernik inicjuje wydawanie pisma "Okolica Poetów" (1935- 39, z przerwą w latach 1937/38) - miesięcznika, ukazującego  się   prawie  regularnie, w którym znajdziemy wiersze niemal wszystkich uznanych poetów międzywojennych: skamandrytów, kwadrygantów, awangardy- stów (J. Przyboś, T. Peiper, J. Brzękowski), dawnych futurystów (T. Czyżewski, S. Młodożeniec),  czartakowców  (E. Kozikowski), J. Czechowicza, W. Pietrzaka, M. Jastruna. Wiele uwagi poświęcano debiutantom, a także prowadzono świetny dział przekładowy (Osip Mandel- sztam, Georg Trakl, Max Jacob, Knut Hamsun).  

Reklama

Mimo owej otwartości pisma redaktor "Okolicy Poetów" nie zamierzał rezygnować z roli twórcy własnego programu poetyckiego. Nazwał go "autentyzmem" i oparł na założeniu, że wypowiedź poetycka powinna wynikać z bogactwa prawdziwych, zgodnych z rzeczywistością doświadczeń i odczuć twórcy. W takim rozumieniu poezja miała być studiowaniem chwili, w której wrażliwość  poety  styka  się  z  surową,  niepoddaną  żadnej   wizjonerskiej "obróbce" rzeczywistością, ze światem takim, jaki jest, a nie takim, jakim widzi go twórca. Nie akceptował Czernik żadnych słownych gier, żadnych przypadkowych skojarzeń; uznawał, że wypowiedź poetycka powinna być skonstruowana tak, by odpowiadała rzeczywistemu stanowi myśli i emocji. "Autentyzm" nie był skądinąd pojęciem nowym: pojawił się i u J. Przybosia, i u Zofii Nałkowskiej, stał się także centrum w systemie ideologicznym i estetycznym grupy "Przedmieście" (1933) nawiązującej do zachodnioeuropejskich koncepcji "Nowej Rzeczowości" (Neue Sachlichkeit, literatura faktu) czy rosyjskiego LEF-u. 

Tam jednak "autentyzm" realizował się w sferze prozy narracyjnej. Problem "autentyzmu" wypowiedzi lirycznej - mimo, że interesujący teoretycznie - nie został w pełni rozwinięty i pozostał w sferze retoryki programu artystycznego. Otwarta formuła, jaką zaproponował Czernik, mogła być atrakcyjna zwłaszcza dla poetów o chłopskim lub szerzej: proletariackim rodowodzie. Wokół niego gromadzili się poeci (wielu z nich zasłynęło później z twórczości prozatorskiej) o takiej właśnie genealogii: Stanisław Piętak (1909-64), Tadeusz J. Demczyk (1908-42?), Jerzy Pietrkiewicz (ur. 1916), Jan B. Ożóg (1913-89), Józef A. Frasik (1910-83), Czesław Janczarski (1911-71). Niektórzy nawiązali bezpośredni kontakt z Czernikiem dopiero po wojnie, jednak akceptowali i komentowali założenia "autentyzmu" również wtedy, co znaczy, że program ten miał w sobie znaczną atrakcyjność zwłaszcza dla pisarzy o chłopskim rodowodzie. Mowa tu jednak o wspólnym mianowniku tematycznym (życie wsi, pejzaż, obyczaj, antyurbanizm), bowiem w zakresie koncepcji samego języka poetyckiego twórcy ci znacznie się różnili.  

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama