Specyfiką rosyjskiej poezji po roku 1917 jest destrukcyjny wpływ, jaki wy- warła na nią, podobnie jak na wszystkie sfery życia społecznego, wcielona w ramy totalitarnego państwa ideologia komunistyczna. Nad wszystkimi zja- wiskami życia literackiego ciążyło widmo politycznej cenzury i autocenzury.
Kolejne dziesięciolecia rozwoju współczesnej literatury rosyjskiej to historia liberalizacji i nawrotów państwowej ideologicznej kontroli. Stąd, aby zrozumieć specyfikę współczesnej rosyjskiej literatury i poezji, należy zacząć od krótkiej historycznej marszruty między 1917 a 2004 rokiem. Literatura stała się jednym z pierwszych przedmiotów uwagi budowniczych nowego ustroju.
Nie trzeba było tłumaczyć wyedukowanym w kilku- dziesięcioletniej podziemnej działalności bolszewikom, jak ogromną rolę odgrywa propaganda i jak wielkim zagrożeniem dla totalitarnego ustroju jest wolność słowa. Wkrótce po rewolucji lutowej 1917 roku stworzono organizacje mają- ce na celu przebudowę rosyjskiej kultury tak, aby w "państwie sprawiedliwości społecznej" stworzyć literaturę proletariacką, walczącą o utrwalenie ustroju. Dalszymi krokami w tym kierunku były represje polityczne wobec pisarzy sięgających do przedrewolucyjnych kanonów estetycznych oraz centralizacja związków twórczych, które stały się nieoficjalnym ramie- niem władz i policji politycznej, czuwających nad prawomyślnością środowiska literackiego.
Lata 1917-23 były okresem "komunizmu wojennego" - wojny domowej i ideologicznej wojny zewnętrznej, związanej z planami zaszczepienia radzieckiego ustroju w państwach Europy. Dla pisarzy, bez wyjątku jeszcze wywodzących się z pokoleń debiutujących w innej rzeczywistości społecznej i estetycznej, były to lata adaptacji do nowych warunków, czas na ewentualne decyzje o emigracji lub akces do grupy budowniczych komunizmu. Okres następny - dziesięciolecia 1924-56 - pokazał, że zasadniczo istniały tylko dwie wymienione wyżej ewentualności. Zapoczątkowała go śmierć Lenina, a charakteryzował rosnący wpływ Józefa Stalina, skupiającego w swych rękach absolutną władzę i budującego struktury państwa autokratycznego. Tych długich trzydzieści lat posiada podział wewnętrzny, obejmujący pięć okresów. Lata 1924-32 są czasem stopniowej budowy totalitarnej machiny państwowej.
Znaczą je kampanie przemocy skierowane przeciw kolejnym grupom narodowościowym, społecznym i zawodowym, kończy zaś przymusowa kolektywizacja wsi, zmieniająca całkowicie oblicze kraju. W sferze kultury rok 1932 oznacza symboliczny koniec wielogłosowej literatury, zadekretowany przez jeden centralny związek twórczy, dyktujący obowiązującą tendencję estetyczną, tzw. realizm socjalistyczny. Okres 1932- 41 przynosi policyjny nadzór nad wykonaniem powziętych wcześniej przedsięwzięć oraz "nasilenie walki klasowej" w 2. połowie lat 30., która rozpętała niespotykaną od czasu wojny domowej falę społecznego strachu i terroru.
Lata 1941-53 konsolidują naród w wojnie z faszyzmem, niosą nadzieje na oczyszczenie atmosfery politycznej po jej wygraniu, przynoszą kres tych nadziei, zakończony śmiercią radzieckiego dyktatora. I w końcu lata 1953- 56 zamykające związany bezpośrednio z osobą Stalina okres radzieckiej historii są czasem stopniowego odchodzenia od ideologicznego dogmatyzmu lat 30. i kultu wodza. Po roku 1956 wszystko już wydawało się lepsze niż przeszłość, choćby nawet nadzieje optymistów spełniały się opieszale i na krótko. W periodyzacji wydarzeń, które wówczas nastąpiły, coraz większą rolę odgrywa literatura - co również jest jednym z pozytywnych zjawisk. Okres tradycyjnie nazywany "odwilżą", przypadający na lata 1956-64, obejmuje rządy Nikity Chruszczowa, politykę odwrotu od kultury podporządkowanej ideologii i odczuwalną zmianę atmosfery życia społecznego.
Oczywiście i te lata miały swe lepsze i gorsze chwile. Do pierw- szych można zaliczyć m.in. debiuty wielu znaczących dla rosyjskiej kultury pisarzy, niemożliwe jeszcze kilka lat wcześniej oraz powstanie szeregu pism literackich - w tym pism drugiego obiegu - które odegrają znaczenie w późniejszym życiu literackim. Do momentów gorszych należy m.in. inspirowana przez władze nagonka środowiska literackiego na laureata Nagrody Nobla Borysa Pasternaka, potępiająca druk poza cenzurą jego powieści, co doprowadziło autora Doktora Żywago do odmowy przyjęcia Nagrody. Był to więc czas oczekiwań i jednocześnie kres nadziei na tzw. socjalizm z ludzką twarzą. Lata późniejsze to okres wahań w społeczno-politycznym życiu ZSRR, przeplatania się momentów liberalizacji oraz zaostrzenia polityki wewnętrznej i międzynarodowej.
Okres ten, obejmujący 25 lat między rokiem 1964 a 1990, określa się jako epokę "zastoju", "stagnacji" i nazwa ta podkreśla niespełnione nadzieje odwilżowe. Był to okres dwóch fal politycznych emigracji, interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, zaostrzenia "zimnej wojny". Jednocześnie od 1956 roku rozwijał się i w połowie lat 60. osiągnął szerszy wymiar niezależny obieg wydawniczy, tzw. samizdat (od słów: sam izdaju - sam wydaję). W połowie lat 70. duży udział w życiu literackim zaczyna odgrywać druk utworów książkowych na Zachodzie, tzw. tamizdat (od: tam izdannoje - tam wydane). W "okresie stagnacji" debiutują grupy pisarzy, którzy w kraju oficjalnie wydrukują utwór dopiero ćwierć wieku później, najczęściej już jako autorzy kilku opublikowanych na Zachodzie książek. I w końcu owe przygody literatury z historią zamyka ostatnie dziesięciolecie XX i początek XXI wieku, kiedy ZSRR staje się Federacją Rosyjską budującą demokratyczne instytucje życia społecznego.
Ofiary reżymu i jego literaccy słudzy odbierają od historii to, co należne: pierwsi - laur najwybitniejszych twórców rosyjskiej literatury, popularne i naukowe wydania utworów, drudzy - zażenowane milczenie i najgorszy dla pisarza rodzaj nieistnienia: pośmiertny, permanentny brak jakiejkolwiek czytelniczej uwagi.