Reklama

Skandynawia: literatura renesansu

Ożywienie renesansowe w literaturze skandynawskiej przejawia się słabiej w Norwegii (tu możemy odnotować dzieło historyczne Absalona Beyera O królestwie Norwegii, 1567 oraz Wiarygodny opis Norwegii i przyległych wysp Pedra Friisa, autora nowej wersji islandzkich sag królewskich), nieco silniej w Danii i Szwecji, gdzie powiązane było z ruchem reformacyjnym. Za pierwszego renesansowego pisarza duńskiego uznawany jest Christiern Pedersen (1475-1554), tłumacz Nowego Testamentu (1524) a potem całej Biblii (1550). W związku z potrzebami wyznaniowymi tłumaczył psalmy Lutra. Ważnym elementem duńskiego odrodzenia był rozwój dramatu szkolnego. Autorzy sztuk przerabiali często komedie łacińskie, ale powstawały w ten sposób sztuki duńskie. Zaznaczyli się w tej twórczości Christen Hansen czy Peder Hegelund.

Reklama

Na miano oryginalnego dramatopisarza duńskiego zasługuje Hieronim Justesen Ranch (1539-1607), autor Hołdu króla Salomona, śpiewogry Niewola Samsona oraz komedii Skąpy. Powstawały także duńskie wiersze dydaktyczne, bajki i satyryczne poematy. Na terenie Szwecji w dobie odrodzenia europejskiego rozwijała się głównie literatura religijna, związana z krzewieniem reformacji. 

Dlatego okres 1520- 1618 nazywa się właśnie epoką reformacji. Powstał wówczas np. katechizm Pożyteczna nauka, który napisał Olaus Petri (1493-1552), autor ponadto książek O małżeństwie, O życiu klasztornym oraz tłumacz Biblii. Na uwagę zasługuje też łacińska historiografia , zwłaszcza Historia wszystkich królów Gotów i Szwedów (1554), którą spisał Johannes Magnus oraz opis ziem i ludów Skandynawii Dzieje narodów północnych (1555), pióra jego brata Olausa. Po łacinie pisano także dramaty humanistyczne, często nawiązujące do Biblii. Na początku XVII w. zaczynają powstawać w Szwe-cji sztuki świeckie. Na tym polu odznaczył się zwłaszcza Johannes Messenius, autor sześciu dramatów dotyczących dziejów Szwecji; mimo że nie odznaczały się one wysokim poziomem literackim, były bardzo popularne.

Właściwy renesans szwedzki umieszcza się dopiero w 2. połowie XVII w. Otwiera go „szwedzki Villon” Lars Wivallius (1605-69), trochę awanturnik, autor lirycznych pieśni. Za „ojca poezji szwedzkiej” uważa się Georga Stiernhielma (1598-1672), autor poetyckich scenariuszy do alegorycznych widowisk kostiumowych i baletów (Kupido schwytany, Ostoja pokoju). Najlepiej znanym dziełem Stiernhelma był dydaktyczny poemat Herkules, planowany jako szwedzka epopeja narodowa, nawiązujący do dawnego przekazu mitu o Herkulesie na rozstajnych drogach (bohater musi wybierać między „Panią Pożądanie” a „Panią Cnotą”). 

Interesującą sylwetką szwedzkiego odrodzenia był Olof Rudbeck, przyrodnik, geodeta, człowiek o rozległych zainteresowaniach, badacz dziejów Skandynawii, autor pełnego megalomanii narodowej dzieła Atlantyda albo Manheim (1679-1702), głoszącego tezę o prymacie kultury północnej i pochodzeniu wszystkich sztuk oraz wszelkiej wiedzy od Skandynawów. Trzecią wybijającą się indywidualnością odrodzenia szwedzkiego był Lars Johansson (1638-74), poeta okolicznościowy i biesiadny, autor znanych pieśni toastowych znany też pod nazwiskiem Lasse Lucidor. 

Prowadził życie swobodne, niemal hulaszcze, zginął w pojedynku. Pisał również jednak wiersze religijne, dowodzące głębokiej pobożności. Należy zauważyć, że okres zwany w Szwecji odrodzeniem, charakteryzujący się otwarciem się ku Europie, siłą rzeczy pozwolił przeniknąć do literatury szwedzkiej zarówno zdobyczom renesansu, jak i okrzepłego już na naszym kontynenciebaroku.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama