Reklama

Tertulian

Tertulian urodził się ok. 160 r. w Kartaginie, został chrześcijaninem ok. 190 r. Od 202 r. był związany z sektą Montanusa. Oto niektóre jego pisma:

Reklama

De testimonio animae – dusza posiada pewne prawdy objawione jej bezpośrednio, z tego wynika, iż każda dusza jest z natury chrześcijańska.

Do Skapuli (Ad Scapulam) – napomnienie skierowane do namiestnika Afryki prokonsularnej w 212 lub 213 r., aby zaprzestał prześladowania chrześcijan. Chrześcijanie bowiem czczą cesarza jako drugiego po Bogu: hominem a Deo secundum.

O pokucie (De poenitentia) – zastanawia się tutaj Tertulian nad żalem za grzechy, czymś, co w świecie starożytnym było zupełnie nieznane.

O zmartwychwstaniu ciała (De resurectione carnis) – wykład chrześcijańskiej nauki o zmartwychwstaniu ciała. Równocześnie wiele w tym dziele o retoryce, ponieważ heretycy skłaniali autora nie tylko do filozoficznych wywodów, lecz także do czysto retorycznych posunięć: ita nos rhetoricari quoque provocant haeretici, sicut etiam philosophari. Pismo jest piękne literacko, rzuca się w oczy wyjątkowa kwiecistość określeń.

O świadectwie duszy (De anima) – psychologia chrześcijańska oparta na doktrynie stoickiej. Obszerne dzieło, w którym bardzo dużo cytatów z pisarza rzymskiego Warrona. Przeciw Żydom (Adversus Iudaeos) – zwalcza roszczenia Żydów dotyczące obrzezania i obchodzenia szabatu.

O cierpliwości (De patientia) – dziełu przyświeca idea, że chorzy najlepiej znają cierpienie i wiedzą, co to zdrowie, zatem niecierpliwy autor, Tertulian – najlepiej potrafi odmalować cierpliwość.

O poście przeciwko psychikom (De ieiunio adversus psychicos) – już jako montanista, czyli heretyk, żąda Tertulian zaostrzenia przepisów dotyczących poszczenia. Używa tutaj silnych wyrazów, jak np. multivorantia (obżarstwo), przez które – jak twierdzi – przychodzi do człowieka rozwiązłość. Traktat jest skierowany przeciwko katolikom.

O ozdobach kobiecych ksiąg dwoje (De cultu feminarum libri duo) – do kobiety pisze w tym traktacie Tertulian wprost: jesteś bramą do diabła (tu es diaboli ianua). Piętnuje cultus, czyli kobiece ozdoby oraz ornatus, czyli wszelkiego typu kosmetyki, których używają kobiety.

Do żony (Ad uxorem libri duo) – autor napomina własną żoną na wypadek, gdyby umarł wcześniej. W pierwszej księdze sławi univiratus (posiadanie przez kobietę jednego mężczyzny, nawet jeśli jako wdowa mogłaby powtórnie wyjśc za mąż). Zasadę tę w Rzymie szanowano w czasach pogańskich. Dzieło jest wielką pochwałą chrześcijańskiego małżeństwa.

O widowiskach (De spactaculis) – dzieło napisane w 196 lub 200 r., poświęcone widowiskom i ich szkodliwemu wpływowi na chrześcijan. Autor zaczerpnął wiele informacji z rzymskich autorów Warrona i Swetoniusza. Pociesza chrześcijan w ten sposób, że w niebie czeka na nich wielkie spectaculum (widowisko), większe i wspanialsze niż te wszystkie na ziemi, podczas gdy dzisiaj zachwycający się widowiskami poganie będą płonąć w piekle. Pismo stało się inspiracją dla Michała Anioła (Kaplica Sykstyńska).

O bałwochwalstwie (De idolatria) – autor roztrząsa problem życia i kontaktów z poganami; zakazuje chrześcijanom nauczania w szkołach, ale zaleca młodym chrześcijanom uczenie się w pogańskich szkołach retorycznych; wyklucza też chrześcijan ze służby publicznej i wojskowej.

O wieńcu (De corona) – pismo okolicznościowe, podobna tematyka, jak w dziele wyżej wspomnianym: uświęcona tradycja zabrania chrześcijanom przyozdabiać głowę wieńcem, jest to bowiem zwyczaj niezgodny z naturą – kwiaty na głowie nie mogą już przecież cieszyć swą wonią.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama