W 1993 roku literacka Nagroda Nobla powędrowała w ręce afroamerykańskiej pisarki, Toni Morrison (ur. 1931). To doniosłe wydarzenie potwierdziło fakt, iż piśmiennictwo czarnych Amerykanów należy nie tylko do literackiej tradycji USA, ale zajmuje poczesne miejsce w dziedzictwie literatury światowej.
Toni Morrison urodziła się w małym miasteczku w Ohio, dokąd jej rodzice przybyli z Południa. Właśnie osady i miasteczka Środkowego Zachodu - a nie wiejskie Południe albo duże miasta na północy - są najczęstszym miejscem akcji w powieściach Morrison. Sama pi- sarka przyznała, że ten wybór powieściowej przestrzeni wynika nie tyle z przesłanek autobiograficznych, ile z jej oporu wobec wszelkich stereotypów, a te przejawiają się także w sposobach kreowania miejsc w tekstach. Morrison ukończyła studia na Howard University w Waszyngtonie (poznała tam osoby związane onegdaj z Renesansem Harlemskim) i Cornell University.
Od wczesnych lat 70. wykładała na wielu uczelniach, także tych najbardziej prestiżowych: Yale, Berkeley, Princeton. Proza Morrison ogniskuje się wokół doświadczenia czarnych kobiet. Jest to doświadczenie podwójnego wykluczenia, bowiem Murzynki często czują się marginalizowane jako przedstawicielki "gorszej" rasy i jednocześnie "słabszej" płci. Noblistka pisze na przykład o więziach rodzących się między kobietami i stanowiących zagrożenie dla patriarchalnych struktur, dlatego jej pisarstwo kojarzone jest z feminizmem. Widoczny jest w jej książkach wpływ folkloru, przede wszystkim tradycyjnych ustnych narracji. Pisarka interesuje się tym, jak skomplikowana historia czarnej rasy daje o sobie znać w wewnętrznych przeżyciach postaci. Pod względem stylistycznym proza Morrison cechuje się obecnością narracji introspektywnej, pokrewnej technikom modernistycznym.
W 1970 roku Morrison wydała swoją pierwszą powieść pt. The Bluest Eye (Najbardziej niebieskie oko), opowiadającą o murzyńskiej dziewczynce z prowincji, pozbawionej jakichkolwiek perspektyw na przyszłość, która marzy o tym, by mieć niebieskie oczy. Owe niebieskie oczy jawią się jako synonim idealnej urody i gwarancja społecznej akceptacji. W The Song of Solomon (Pieśń Salomonowa, 1977) pisarka przedstawia stuletnią historię rodziny o nazwisku... Nieboszczyk (ang. Dead). W narracji utkanej ze wspomnień różnych postaci magia miesza się z rzeczywistością, wypadki wyimaginowane z wydarzeniami historycznymi. Tematem powieści Sula (1974) jest przyjaźń dwóch kobiet - jednej o usposobieniu dość uległym, drugiej znanej z awanturniczych wybryków. Najgłośniej- sza powieść Morrison - Beloved (Umiłowana, 1987) - jest luźno oparta na prawdziwych wypadkach i pod względem gatunkowym nawiązuje do opowieści grozy. Jej bohaterka, Sethe, rozpamiętuje czasy niewolnictwa, kiedy za mordowała swoją dwuletnią córkę, pragnąc oszczędzić jej cierpień i poniżeń.
Sethe nie potrafi uwolnić się od brzemienia wspomnień, wydaje jej się, że jest nawiedzana przez wyrośniętą już córkę. Z późniejszych książek Morrison na uwagę zasługuje Paradise (Raj, 1998), gdzie autorka pokazuje konflikt grupki samodzielnych kobiet, które osiedliły się w murzyńskim miasteczku, z miejscowymi mężczyznami. Finałem powieści jest prawdziwa rzeź, jakiej dokonano na obcych kobietach. W swojej krytyce patriarchatu Morrison posługuje się niuansami i dwu- znacznościami; o wiele bardziej konkretna jest pod tym względem Alice Walker (ur. 1944). Walker dorastała w wielodzietnej rodzinie w małym miasteczku w Georgii. Gdy miała osiem lat, straciła oko w wyniku postrzału z pistoletu. W 1961 roku opuściła rodzinne strony i rozpoczęła studia.
W latach 60. bardzo aktywnie uczestniczyła w ruchu na rzecz swobód obywatelskich. Pod koniec tej dekady opublikowała debiutanckie teksty poetyckie i prozatorskie. Od 1977 roku mieszka w Kalifornii. Najczęstszym tematem jej twórczości jest przemoc mężczyzn - głównie czarnych - w stosunku do murzyńskich kobiet. Oskarżana o kreślenie zbyt uproszczonych wizerunków brutalnych i prymitywnych mężczyzn, Walker odpowiada, że sama aż za dobrze takie typy poznała. Jej najsłynniejsza powieść, Color Purple (Kolor purpury, 1982) znana jest z filmowej adaptacji Stevena Spielberga.
Bohaterka książki, Celia, jako nastolatka gwałcona przez ojczyma, pozbawiona dwójki dzieci, później wydana za obcego człowieka i zmuszona do wychowywania gromadki jego potomków, opisuje swoją smutną historię w listach do Boga. Jednak nie użala się nad sobą, bo rozpamiętywanie krzywd i cierpień dodałoby tylko goryczy do jej losu; raczej rejestruje wydarzenia, które pokazują, z jakim poświęceniem i samozaparciem wykonuje to, co do niej należy. Kolor purpury opowiada także o odkrywaniu historii. Otóż Celia dowiaduje się, że człowiek, którego uważała za ojca, to w rzeczywistości jej ojczym, natomiast prawdziwy ojciec padł ofiarą linczu, bo odważył się pracować wydajniej i zarabiać więcej od białych. Lincz ojca - wyraziste świadectwo miejsca i epoki oraz symbol zaszłości historycznych (akcja powieści osadzona jest w Georgii około połowy XX wieku) - dla Celii nabiera znamion osobistej rozterki.