Langue d’oc, czyli język staroprowansalski był tworzywem wierszy miłosnych, które komponowali trubadurzy – francuscy poeci, a zarazem kompozytorzy i śpiewacy, pochodzący zazwyczaj ze stanu rycerskiego. Doliczono się ich blisko pół tysiąca, a działali od XI do XIII wieku. Piosenki ich były zbudowane kunsztownie, zawierały wyrafinowane, subtelne treści erotyczne. Umiały wyrazić i artystycznie przetworzyć amour courtois – dworną i dworską miłość.
Jerzy Adamski pisał:
I można dodać do powyższych uwag, że każdy z trubadurów zdaje się powtarzać za Bernardem de Ventadour (XII w.):
Pierwsze pokolenie trubadurów tworzyło od ok. 1130 roku. Pokolenie to wydało od razu mistrzów gatunku, wśród nich Wilhelma IX, księcia Akwitanii i hrabiego Poitiers, który był pierwszym twórcą liryki tego typu. Był on świetnie wykształcony, miał bardzo wysoką pozycję społeczną, a zarazem uchodził za człowieka nieokrzesanego, porywczego, namiętnego ponad miarę. Uważano go powszechnie za gorszyciela. Miał być dwukrotnie ekskomunikowany. Uwodził damy i dzielnie walczył, spędzając większość życia na wojnach.Ok. roku 1150 tworzył poeta wielkiej tęsknoty, trubadur Jaufré Rudel, opiewający daleką księżniczkę, ideał zza morza, czyli niemal niemożliwy do zaistnienia. Ale to nie przeszkadza mu być tym bardziej namiętnym – w słowach.
Obok wielkich panów i szlachetnie urodzonych rycerzy do grona sławnych trubadurów trafiali też ludzie z gminu, np. syn tucznika i podkuchennej. Bernard de Ventadour, któremu talent umożliwił wejście na salony (a ściślej– sale zamkowe).Poezja trubadurów skończyła się wraz z upadkiem niezależności Prowansji w wyniku krwawej krucjaty przeciwko albigensom. Tak jak na południu Francji kwitła poezja trubadurów – tak na północy twórczość ich odpowiedników – truwerów (od końca XII w.). Słynnym truwerem był w XIII wieku Thibault IV, hrabia Szampanii i król Nawarry. Uznanie zdobyli Conon de Béthune, Gace Brulé, Adam de la Halle (także dramaturg). Poetką, która naśladowała twórczość truwerów bretońskich była Marie de France. Pisała między rokiem 1160 a 1190. Czerpała dużo z legend celtyckich. Stworzyła – zainspirowana tematami celtyckimi– nową formę wypowiedzi literackiej, tzw. lai. Była to jakby poetycka nowela łącząca w osobliwy sposób lirykę z epiką. Jeden z jej utworów, Słowik, opowiada o nieszczęśliwej miłości rycerza do żony jego sąsiada.
Sąsiadka nocami spoglądała w okna swego ukochanego rycerza. Mąż zaczął się domyślać, że żona opuszcza sypialnię podczas jego snu. Powiedziano mu jednak, że żona nie może spać z powodu głośnego śpiewu słowika. Mąż kazał słowika schwytać i udusić, a jego ciałko rzucił żonie. Rycerz-kochanek złożył potem martwego słowika w szkatułce ze złota.Poemat w ośmiozgłoskowych dystychach, jedno z najważniejszych dzieł literackich średniowiecza – Powieść o Róży (Roman de la Rose) – miało kilku autorów. Autorem części pierwszej, która powstała ok. 1230 roku, jest Guillaume de Lorris. Autorstwo drugiej (ok. 1277 roku) przypisuje się Jeanowi Chopinelowi z Meung-sur-Loire (zwanemu przeto Jean de Meung). Utwór odwołuje się do konwencji snu. We śnie autor widzi mur. Dostępu do niego pilnują Nienawiść, Pożądliwość, Skąpstwo, Smutek, Starość, Ubóstwo. Za murem jest piękny świat – wspaniały ogród. Tam panuje niepodzielnie Piękno, Bogactwo, Uprzejmość, Młodość i inne alegoryczne przedstawienia tego, co miłe człowiekowi. Jest też Cudowna Róża – tak zachwycająca, że Wilhelm się w niej zakochuje. Pragnie tę Różę posiąść – zerwać jej płatki. Chce mu w tym pomóc Bel-Accueil (Miłe Przywitanie). Pojawiają się jednak przeszkody, nad którymi autor ubolewa – i tak kończy się część pierwsza. W drugiej części spersonifikowany Rozum staje przed bolejącym i pełnym rozpaczy kochankiem. Następuje uczony wykład o miłości, którego początek jest barwny i zmysłowy, zakończenie – racjonalne. To jakby zarys wiedzy średniowiecznej, encyklopedia. Jean de Meung potępia stanowczo wszelkie ludzkie działanie, które nie jest zgodne z naturą.Powieść o Róży doczekała się pochwał Petrarki i przekładu Chaucera na język angielski.
Chanson – pieśń licząca 5-6 zwrotek zakończonych krótkim przesłaniem; utrudnieniem formalnym był wymóg kończenia każdej strofy tym samym rymem
Aube – liryk o mający za temat rozstanie kochanków o świcie
Pastourelle – spotkanie pasterki i rycerza