Reklama

Visiones. Średniowieczne wizje zaświatów

Polski znawca łacińskiej literatury wizyjnej, Jacek Sokolski, pisze:

Reklama

W dobie oświecenia (XVIII w.), rzekomego triumfu rozumu, traktowano średniowieczne visiones jako dowód zabobonu i ciemnoty, które w średniowieczu panowały i zdominowały kulturę umysłową Europy. Dzisiaj na szczęście jest inaczej. Teksty wizji zaświatów należą przecież do literatury. Jednym z pierwszych uczonych, którzy przyczynili się do literackiej rehabilitacji visiones, był katolicki historyk Francesco Cancellieri, który badając Boską Komedię Dantego, doszedł do przekonania, iż to wielkie dzieło może być jakoś związane z tradycją Wizji Alberyka z Monte Cassino, mnicha benedyktyńskiego, który zmarł w 1108 r. Potwierdzeniem tego nowego stanowiska wobec literackiej tradycji visiones była wypowiedź Antoine’a Fredrica Ozanama, który nazwał Żeglugę świętego Brendana opata (Navigatio sancti Brendani abbatis) „monastyczną Odyseją”, włączając tym samym teksty wizji do literatury pięknej.

Warto przypomnieć, że opisy „relacji” z zaświatów pojawiły się już w Dialogach św. Grzegorza Wielkiego. Wszystkie podróże do zaświatów miały wspólną tradycję: podróż Odyseusza do Hadesu u Homera oraz odwiedziny w krainie zmarłych Eneasza z Wergiliuszowej Eneidy. Księga czwarta Dialogów Grzegorza Wielkiego, dzieła znanego w całej Europie (jednej z pierwszej książek przełożonych z łaciny na język islandzki) była poświęcona nadzwyczajnym wypadkom powrotu z zaświatów, znakom od ludzi zmarłych i opisom tego, co zmarli przywróceni do życia widzieli i co odczuwali. Opowieści te – pełne odstręczających obrazów, smrodu, siarki, jęków i zawodzeń – są po to, żeby żyjący zmienili swoje życie.

Jedną z ciekawych wizji zaświatów jest opowieść mnicha z klasztoru św. Piotra w Langoretus (dzisiejsze Saint- Cyran niedaleko Bourges, tytuł oryginalny tekstu: Visio Baronti monachi Longoretensis). Bohaterem wizji jest dopiero co nawrócony frankijski mnich Barontus, który pochodził ze szlachetnego rodu, a żył w VII w. Wydarzenie zaś nastąpiło 25 marca 678 lub 679 r. (patrz ramka).

Genialnym tekstem literackim, wielkim traktatem o Bogu i człowieku, wyrastającym z tradycji średniowiecznych visiones jest Boska Komedia Dantego.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama