Wymowa i historiografia w okresie republikańskim Rzymu

Większość mówców i historyków okresu republikańskiego znamy jedynie z fragmentów i wzmianek u późniejszych autorów. Wypada jednak wspomnieć że za znakomitych mówców uchodzili Gajusz Grakchus oraz młodsi od niego Marek Antoniusz (zamordowany z rozkazu Mariusza w 87) i Lucjusz Licyniusz Krassus (nie mylić z Markiem Krassusem, triumwirem roku 60). Okres sullański (lata 80. I wieku p.n.e.) wydał sławnego historyka Lucjusza Korneliusza Sisennę (120-67 p.n.e.): w jego pełnych dramatyzmu i patosu Dziejach dyktator Sulla (Lucius Cornelius Sulla) przedstawiony został jako prawdziwy rzymski bohater. Na ten sam w przybliżeniu okres datuje się początki literatury autobiograficznej: pamiętniki (commentarii) mieli pozostawić po sobie konsul ze 115 r. p.n.e., Emiliusz Skaurus, a także Lutacjusz Katulus i sam Korneliusz Sulla (ten ostatni po grecku). Powstały wówczas również pierwsze traktaty antykwaryczne i gramatyczne – pojawienie się tych ostatnich ma związek z burzliwą dyskusją na temat początków języka (w sporze tym starły się stanowiska przypisujące narodziny języka odpowiednio umowie i całkowitej regularności).