różnica w częstotliwości fali wysyłanej przez źródło (nadajnik) i odbieranej przez obserwatora (odbiornik), gdy źródło i obserwator poruszają się względem siebie. Względny ruch źródła i odbiornika fali powoduje, że zaobserwowana częstotliwość fali będzie mniejsza (przy wzajemnym oddalaniu się) lub większa (przy zbliżaniu się) od częstotliwości fali wysyłanej ze źródła; w przypadku fali dźwiękowej będzie to inna wysokość dźwięku słyszanego przez obserwatora, w przypadku światła zaś, gdy źródło i obserwator oddalają się, barwa światła przesuwa się w kierunku czerwieni, gdy się zbliżają - w kierunku fioletu. W akustyce efekt spowodowany z.D. zależny jest także od prędkości źródła i obserwatora względem ośrodka, w którym rozchodzi się fala dźwiękowa. Z.D. odkrył 1842 i uzasadnił na gruncie klasycznym (dla prędkoćci znacznie mniejszych od prędkości światła) fizyk austriacki Ch. Doppler, potem badał je także fizyk franc. A.H.L. Fizeau (stąd spotykana także nazwa z.D.-Fizeau); uzasadnienie z.D. w optyce dla dowolnych prędkości źródła i obserwatora podała szczególna teoria względności. 1938 Amerykanie E. Ives i G.R. Tilwell zaobserwowali tzw. poprzeczne z.D. (gdy Ÿródło i obserwator poruszają się wzdłuż kierunków prostopadłych względem siebie) - jest to jeden z doświadczalnych dowodów słuszności szczególnej teorii względności.
- Dopplera zjawisko, (efekt)
- Doppler, Christian Johann, (1805-1853)
- Stark, Johannes, (1874-1957)