DOLNOŚLĄSKIE WOJEWÓDZTWO

utworzone 1999 w płd.-zach. części Polski z b. województw: wrocławskiego, wałbrzyskiego, legnickiego, jeleniogórskiego oraz skrawków kaliskiego i leszczyńskiego; graniczy na płd. z Czechami, na zach. z Niemcami; pow. 19 948 km²; ok. 3 mln mieszk. (2004); gęsto zaludnione (150 osób/km²), wysoko zurbanizowane (72% ludności zamieszkuje miasta, II miejsce w kraju); stol. Wrocław, gł. m. Wałbrzych, Jelenia Góra, Legnica, Lubin, Świdnica; dzieli się na 4 powiaty grodzkie, 26 ziemskich i 169 gmin. Rzeźba terenu urozmaicona, na płd. Sudety z najw. szczytem Śnieżką (1602 m), przechodzące Przedgórzem Sudeckim ku płn. w Niz. Śląską i na płn.-zach. w Niz. Śląsko-Łużycką; najcieplejszy klimat w Polsce (z wyłączeniem Sudetów), długie i ciepłe lato, krótka i łagodna zima; średnia temp. roczna 8,5° C; wysoka także wilgotność, średni roczny opad 550-700 mm (do 1100 mm w górach); pokrywa śnieżna zalega od 60 do 150 dni (nadłużej w szczytowych partiach Karkonoszy); niemal cały obszar woj. leży w dorzeczu Odry i jej dopływów (Nysa Łużycka, Bóbr, Kwisa, Kaczawa, Bystrzyca, Oława, Nysa Kłodzka); jezior naturalnych niemal brak, kilkanaście dużych sztucznych zbiorników wodnych, najw. Jez. Mietkowskie na Bystrzycy (9,2 km²), Jez. Słup na Nysie Szalonej, Jez. Pilchowickie na Bobrze; lasy zajmują 28,3% pow., najw. kompleksy Bory Dolnośląskie i pozostałości Puszczy Sudeckiej, dominuje drzewostan iglasty (80%); spore zniszczenia lasów, zwł. w G. Izerskich i Karkonoszach, krajobraz zdewastowany również w rejonie Turoszowa i Bogatyni; 2 parki nar.: Karkonoski i G. Stołowych. Województwo przemysłowo-rolnicze; bogate złoża surowcowe, wydobycie węgla brunatnego (Turoszowskie Zagłębie) miedzi i srebra (Lubińsko-Głogowskie Zagłębie), nadto gazu ziemnego, barytów, kaolinu (nie eksploatowany), rud żelaza, niklu, cyny, uranu; hutnictwo miedzi i metali nieżelaznych, przem. włókienniczy, środków transportu, energetyczny, elektroniczny, maszynowy, chem. i farmaceutyczny, spoż., meblarski, szklarski i in.; gł. przedsiębiorstwa to KGHM Polska Miedź w Lubinie, Elektrownia Turów w Bogatyni (najw. w Polsce), Polar SA we Wrocławiu, Jelcz SA w Jelczu-Laskowicach, Jelfa SA w Jeleniej Górze; region wysokiego bezrobocia, zwł. w Wałbrzychu, po likwidacji kopań węgla kamiennego. Użytki rolne zajmują 58,6% pow. woj. (grunty orne 45,8%) - gleby urodzajne, gł. brunatne wytworzone z lessów; część ziem po b. PGR-ach niezagospodarowana; pow. przeciętnego gospodarstwa indywidualnego 9,4 ha - przy średniej krajowej 7 ha (1988); uprawa zbóż, zwł. pszenicy, rzepaku, buraków cukrowych, ziemniaków, warzyw. Sieć komunikacyjna kolejowa i drogowa dobrze rozwinięta; gł. droga Berlin-Legnica-Wrocław-Gliwice (częściowo autostrada); ważniejsze przejścia graniczne w Zgorzelcu i Kudowie-Zdroju; port lotniczy we Wrocławiu, żegluga na Odrze; 25 wyższych uczelni, z czego 16 we Wrocławiu (m.in. uniw., politechnika, akad. sztuk pięknych, muz., wf); jeden z ważniejszych w kraju regionów turystycznych, lecznictwa sanatoryjnego i sportów zimowych; gł. ośr. Polanica, Duszniki, Świeradów, Kudowa, Lądek, Szklarska Poręba, Karpacz, Cieplice.