stan w zach. części USA, nad Pacyfikiem; 411 tys. km2, 29 mln mieszk. (2000); najbardziej rozwinięty pod względem gosp. stan USA (m.in. słynna Dolina Krzemowa); gł. m.: Sacramento (stol.), Los Angeles, San Francisco; pow. górzysta, wyżynna, dzielona południkowo kotlinami, liczne pustynie i półpustynie (pustynia Mojave, Dolina Śmierci); klimat podzwrotnikowy i zwrotnikowy suchy; wybrzeża opływa zimny Prąd Kalifornijski; parki nar., rezerwaty przyrody; region wyspecjalizowany rolniczo (sadownictwo, warzywnictwo na terenach sztucznie nawadnianych); duży ośr. przem. środków transportu (lotn., samochodowy), przem. elektrotechn., spoż., chem., zbrojeniowy; wydobycie gazu ziemnego i ropy naft., rud żelaza, chromu, niklu, rtęci, litu, ołowiu, złota, platyny; hodowla bydła, owiec, drobiu; turystyka; 1540-1821 w rękach Hiszpanów, potem prowincja Meksyku do czasu wojny 1846-48, w wyniku której została przyłączona do USA; od 1850 stan, przyjęta do Unii; od 1848 teren intensywnego procesu zaludniania i industrializacji w okresie gorączki złota; podczas prezydentury R. Reagana (1981-88) szósta pod względem wielkości PKB gospodarka świata; od lat 90. pozostaje w stanie regresu (tylko 1992 K. opuściło - 700 firm przem. zbrojeniowego powodując redukcję kilkuset tys. miejsc pracy); stałe zagrożenie trzęsieniami ziemi, pożarami lasów, a także zamieszkami społ. przyczyniło się do obniżenia dotacji z centralnego budżetu; 2003 gubernatorem K. został Arnold Schwarzenegger - aktor, gwiazda Hollywood.
SANTA ANA, POMO, WHITNEY, SAN BERNARDINO, MONTEREY, NEWPORT BEACH, ANAHEIM, VENTURA, RICHMOND, LAMB
- Kalifornia, klimat Kalifornii, zwiedzić...
- KALIFORNIA DOLNA, Baja California
- KALIFORNIA DOLNA POŁUDNIOWA, Baja California Sur