kraina hist. w zach. Niemczech, nad Renem; ob. w granicach krajów związkowych: N.-Palatynat i N. Płn.-Westfalia; składała się z N. Górnej położonej między Wogezami a Schwarzwaldem, N. Środkowej leżącej na obszarach przylegających do przełomowej doliny Renu oraz N. Dolnej zajmującej tereny nizinne wzdłuż Renu; 58-51 p.n.e. ziemie po lewej stronie Renu wraz z Galią opanowali Rzymianie, którzy w końcu I w. zajęli również Germanię (teren między Renem a Dunajem); III-V w. N. Dolną i N. Środkową podbili Frankowie, N. Górną - Alemanowie; 843 Lotar I z dyn. Karolingów otrzymał na mocy porozumienia z braćmi większość terytorium N., która 925 przypadła królestwu niem.; X-XIII w. na obszarach N. uformowały się elektoraty arcybiskupów Moguncji, Trewiru i Kolonii oraz Palatynat Renu; od XIII w. dynamiczny rozwój miast należących do Hanzy; w okresie reformacji teren radykalnego powstania ucznia Lutra - F. Sickingena; zniszczona podczas wojny trzydziestoletniej (1618-48); 1802 lewy brzeg Renu oddany Francji, prawy włączony do Związku Reńskiego; po Kongresie Wiedeńskim (1815) podział N. Środkowej między Prusy, Bawarię i księstwo Hessen-Darmstadt; podczas Wiosny Ludów Kolonia, Badenia i Palatynat miejscem rewolucji; 1871 N. włączono do cesarstwa niem.; przez cały wiek XIX dynamiczny rozwój przemysłu (m.in. koncerny Kruppa i Thyssena), urbanizacja; po I woj. świat. strefa zdemilitaryzowana (lewy brzeg Renu okupowany 1920-30 przez wojska sprzymierzone, prawy 1921-23); 1936 wbrew postanowieniom Traktatu Wersalskiego Niemcy A. Hitlera wprowadziły do nadreńskiej strefy swoje wojska; 1945 włączona do franc. i bryt. strefy okupacyjnej; 1949 do RFN.
KAŁUS, BOTTROP, RAU, BONN, BOCHUM, OLĘDRZY, GETKANT, DORESTAD, ZWIĄZEK SPÓŁEK ZAROBKOWYCH I GOSPODARCZYCH, JORDAN
- Nadrenia-Palatynat, (Rheinland-Pfalz)
- NADRENIA-PALATYNAT, kraj związkowy w ;...
- Nadrenia Północna-Westfalia, (Nordrhein-Westfalen)...