arab. Babil, hebr. Babel
ruiny staroż. miasta w Iraku, ok. 80 km na płd. od Bagdadu, nad rz. Eufrat. Jego początki sięgają III tysiąclecia p.n.e.; od XVIII w. p.n.e. stolica Babilonii i ośr. kultu Marduka; okres świetności za Nabuchodonozora II (602-562 p.n.e.), który miasto rozbudował; wzniesiono potężne fortyfikacje ze 100 bramami, wielki ziggurat Etemenanki o 7 piętrach, wys. 90 m (prawdopodobnie biblijna wieża Babel), świątynię Esagila (miejsce kultu Marduka), okazały pałac z 5 dziedzińcami, salą tronową, licznymi komnatami; w pobliżu słynne wiszące ogrody królowej Semiramidy, zaliczane do 7 cudów świata; w późniejszym czasie zbudowano świątynię Zeusa Belosa i 8 wysokich wież, na których, wg Strabona, były obserwatoria astronomiczne. Miasto przecinały szerokie arterie, najokazalsza była aleja procesyjna z Bramą Isztar, wiodącą do świątyni Marduka. B. był wielokrotnie niszczony; zachowały się ruiny budowli z czasów Nabuchodonozora (okres nowobabiloński), odkryte podczas prac wykopaliskowych 1898-1917; 2003 szereg zniszczeń w wyniku amer. interwencji w Iraku, a ściślej wskutek umieszczenia w centrum stanowisk archeologicznych amer. bazy wojskowej; m.in. uszkodzenie słynnej bramy Isztar, zikkuratu, drogi procesyjnej, wykorzystanie setek ton mat. archeologicznych do celów wojsk. (wypełniania worków saperskich, usypywania dróg dla transportu kołowego itp).
LACHMAN, FORTYFIKACJA, ADAD, SALMANASSAR III, OGRODY WISZĄCE BABILONU, BABILOŃSKA SZTUKA, KAUKASKIE LUDY, KLEPSYDRA, AMORYCI, BABEL