CZERSK

miasto w Borach Tucholskich, nad Czerską Strugą (woj. pomorskie, powiat chojnicki); 9,4 tys. mieszk. (2002); przem. drzewny (tartaki, meble artystyczne) i spoż.; siedziba gminy; pierwotnie wieś, od 1308 w państwie krzyżackim, od 1466 w Polsce; 1772-1920 w zaborze pruskim; 1918-19 udział w powstaniu wielkopolskim; prawa miejskie 1382-1772 i od 1926; podczas okupacji niem. działalność organizacji konspiracyjnej Gryf Pomorski; ośr. kaszubskiej sztuki ludowej.

miejscowość nad Wisłą, na skraju Równiny Warszawskiej, na płd. od Góry Kalwarii (woj. mazowieckie, powiat piaseczyński); 700 mieszk. (2000). W średniowieczu (od XI w.) ważny gród warowny i osada (jedna z najstarszych na Mazowszu), przed 1231 kasztelania; od ok. 1240 siedziba książąt mazowieckich (1413 przeniesiona do Warszawy) i stolica księstwa czerskiego; po śmierci Zygmunta Starego nadany Bonie; prawa miejskie przed 1350 (od 1386 na prawie chełmińskim) do 1869; produkcja sukna zw. londrynem, browary; upadek gosp. w trakcie wojen szwedzkich (1656 Szwedzi, wycofujący się przed wojskami S. Czarnieckiego, wysadzili zamek, częściowo potem odbudowany przez marszałka Bielińskiego, resztę 1772 rozebrali Prusacy); od 1795 w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warszawskim, od 1815 w Królestwie Polskim; dobrze zachowane fragmenty zamku książąt mazowieckich (XV-XVI w.), wzniesionego na miejscu grodu z XII w., z 2. kolistymi wieżami, wieżą bramną poprzedzoną mostem (z 1762) i odsłoniętymi fundamentami kaplicy zamkowej (z 1245), stanowisko archeol.; kościół z pocz. XIX w.

miejscowość w woj. mazowieckim, powiat piaseczyński.

• CZERSK ŚWIECKI, miejscowość w , powiat...
• OSIECZNA K CZERSKA, miejscowość w , powiat...
• SKOTNICKI-GRZMOT, Stanisław (1894-1939)...