zbrojne wystąpienia mieszk. Wielkopolski przeciw władzy Prus i Niemiec: 1. VIII-XI 1794 na terenie II i I zaboru pruskiego; przyczyniło się do zaniechania oblężenia Warszawy przez armię pruską, oswobodzenia Włocławka i Bydgoszczy (przez J.H. Dąbrowskiego), upadło wraz z insurekcją kościuszkowską; 2. wybuchło XI 1806, gdy po rozbiciu Prusaków wojska napoleońskie wkroczyły do Wielkopolski; sukcesy powstańcze i wystawienie 30 tys. wojska pod dowództwem J.H. Dąbrowskiego stanowiły istotny argument na rzecz utworzenia Księstwa Warszawskiego; 3. 1848, związane z europejską Wiosną Ludów; utworzono Komitet Nar. Poznański, powstańcy pod dowództwem L. Mierosławskiego wygrali potyczki pod Miłosławiem i Sokołowem, do akcji narodowej wciągnięto znaczne grupy chłopstwa, co miało potem duże znaczenie przy przeciwstawianiu się germanizacji; 4. 27 XII 1918 - 16 II 1919 walka ludności polskiej o powrót do Polski ziem zaboru pruskiego; rozpoczęte przez młodzież po przybyciu do Poznania I.J. Paderewskiego, dowodzone przez majora S. Taczaka, potem gen. J. Dowbora-Muśnickiego; uczestniczyło w nim ok. 17 tys. pol. ochotników, walki zakończył rozejm w Trewirze; wzdłuż granicy terenów opanowanych przez powstańców wytyczono linię demarkacyjną, która stała się granicą II Rzeczypospolitej.
ZENKTELLER, ESMAN Józef, DĄBROWSKI Florian, POGORZELA, PONIŃSKI, NOWY TOMYŚL, ESTKOWSKI Ewaryst, KARPIŃSKI, STRAŻ OBYWATELSKA, CZERNIEJEWO
- powstanie wielkopolskie, 1 . wybuchło w XI 1806,...
- POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE, insurekcja kościuszkowska...
- Wielkopolska, walki o Wielkopolskę,...