WARUNKI NATURALNE. Kraj rozdzielony jest na dwie części wąskim paskiem terytorium należącym do malezyjskiego stanu Sarawak; część zach. wyżynna, pocięta dolinami rzek Belait, Tutong i Brunei; część wsch. między rzekami Pandaruan i Temburong wznosi się od nadbrzeżnej niziny do górzystego wnętrza wyspy na wys. 1850 m (Pagon); klimat równikowy, wybitnie wilgotny; średnia temp. roczna 27-28°C; średni roczny opad od 2500 mm na wybrzeżu, do 4000 mm w górzystym wnętrzu; lasy wilgotne równikowe zajmują ok. 60% pow. kraju; na wybrzeżach kazuaryny i namorzyny; bogaty świat zwierzęcy, m.in. nosorożec sumatrzański, bawoły arni i banteg, pantera mglista, orangutan, liczne węże i jaszczurki.
LUDNOŚĆ. Skład etniczny: 67% Malajowie, 15% Chińczycy, 6% Protomalajowie (Iban, Dusun, Murut i in.), 12% Hindusi, Europejczycy, Indonezyjczycy, Tajlandczycy, inni; wyznania: 67% muzułmanie (gł. sunnici), 15% buddyści, taoiści, konfucjaniści; 10% chrześcijanie (gł. katolicy); gęstość zaludnienia 64 osoby/km2; miasta zamieszkuje 64% ludności; przyrost naturalny 0,3%; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 73 lata, kobiety - 76 lat.
USTRÓJ. Monarchia absolutna, sułtanat; głową państwa i szefem rządu sułtan (od 1967 Muda Hassanal Bolkiah), który skupia w swych rękach pełnię władzy ustawodawczej i wykonawczej; działalność partii polit. od chwili uzyskania niepodległości (1984) zakazana; pod względem adm. kraj dzieli się na 4 okręgi.
GOSPODARKA. Dzięki zasobom ropy naftowej (wydobywanej w 80% ze złóż szelfowych) i gazu ziemnego jeden z najbogatszych krajów Azji; eksploatacja złóż, przy zachowaniu udziałów sektora państwowego, w rękach wielkich koncernów zagr. (najw. bryt.-hol. Brunei Shell Petroleum Co.); z zagranicy również, ze względu na brak własnej wykwalifikowanej siły roboczej, rekrutuje się znaczna część kadry inżynierskiej i robotników; roczne wydobycie ropy sięga 9 mln t, gazu 8,5 mld m3, zasoby ropy szacowane są na 200 mln t, gazu na 400 mld m3; przemysł gł. petrochem. (m.in. wielkie zakłady skraplania gazu ziemnego), w rozbudowie elektrotechn., włókienniczy, odzieżowy, meblarski, spożywczy; zgodnie z regułami Koranu B. jest krajem bez podatków i nisko oprocentowanych kredytów; bezpłatna jest opieka zdrowotna i szkolnictwo; państwo łoży też na rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej i łącznościowej oraz mieszkalnictwo. Potrzeby żywnościowe ludności B. zaspokajane są importem; w rolnictwie pracuje zaledwie 2% ludności zawodowo czynnej; uprawia się ryż, maniok, banany, ananasy, warzywa, pieprz; słabo rozwinięta hodowla, z wyjątkiem drobiu; nieco większe znaczenie ma rzemiosło (tkactwo, wyroby artystyczne ze srebra i mosiądzu, szkutnictwo) oraz rybołówstwo morskie.
HISTORIA. Wzmianki o B. sięgają VI w. i dotyczą kontaktów handlowych z Chinami; od XIII w. niewielkie państwo malajskie, które w XV w. przyjęło islam; 1521 dotarli tu Portugalczycy, biorący udział w wyprawie Magellana; w XVI w. teren rywalizacji Holandii i Portugalii, do których w XVIII w. dołączyła W. Brytania, zakładając faktorie Kompanii Wschodnioindyjskiej; terytorialnie B. obejmowało wówczas znaczną część terenów dzisiejszego Sarawaku i Sabahu; w XIX w. ośr. korsarstwa i handlu niewolnikami, opanowany 1888 przez W. Brytanię i przekształcony w protektorat; od 1942 B. okupowali Japończycy, wyparci pod koniec wojny przez wojska australijskie; 1962 zamysł włączenia B. do Federacji Malajskiej wywołał powstanie krwawo stłumione przez Brytyjczyków; 1971 B. przyznano autonomię, 1984 niepodległość, przy zachowaniu przynależności do bryt. Wspólnoty Narodów; państwo czł. ONZ, ASEAN, APEC, Organizacji Konferencji Muzułmańskiej.
DOLAR, BANDAR SERI BEGAWAN, SABAH, SUNDAJSKI ARCHIPELAG, ASEAN- Brunei, (Państwo Brunei Kraj...
- BANDAR SERI BEGAWAN, do 1970 Brunei
- Bandar Seri Begawan, stolica Brunei, ok. 46...