państwo
LUDNOŚĆ. Skład etniczny: 32% ludy Bambara, 14% Fulbe, 12% Senufo, 9% Soninke, 7% Tauregowie, 6% Malinke, 6% Songhai i in.; gęstość zaludnienia 8 osób/km2; w miastach zamieszkuje 25% ludności; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 47 lat, kobiety - 50 lat; wyznania: 84% muzułmanie, 14% wyznawcy religii pierwotnych.
USTRÓJ. Republika prezydencka od 1960; parlament jednoizbowy: Zgromadzenie Narodowe, (po poprawkach konstytucyjnych z 1997) liczy 147 deputowanych (z tego 13 miejsc dla Malijczyków z zagranicy), wybieranych na 5 lat; głowa państwa powoływana w wyborach bezpośrednich (kadencja 5-letnia); kraj dzieli się na 8 regionów i dystrykt stołeczny.
WARUNKI NATURALNE. Ukształtowanie pow. wyżynne; 2/3 terytorium (część płn.-wsch.) zajmuje Sahara, z płaskowyżem Adrar des Iforas oraz pustynnym obniżeniem na płn. Al-Dżauf; w części centralnej M. kotlina Nigru z rozległymi obszarami bagiennymi, przechodząca w części zach. w niziny dorzecza Senegalu, od południa ograniczone masywem Futa Dżalon; klimat w części płd-zach. podrównikowy; w części centralnej i północnej zwrotnikowy; średnie temp. stycznia od 18o na północy do 24oC na południu kraju; analogicznie (w najcieplejszych miesiącach) 38ow lipcu i 30oC w kwietniu; roczna suma opadu w części płn. do 100 mm, w części płd-zach. do 1400 mm; roślinność sawannowa, na północy przechodząca w pustynną, lasy zajmują 5,7% pow.
GOSPODARKA. Słabo rozwinięty kraj rolniczy; jeden z najwyższych w świecie wskaźników analfabetyzmu (68%); podstawą gospodarki rolnictwo; uprawa bawełny i orzeszków ziemnych na eksport, nadto ryżu, sorga, prosa, kukurydzy, manioku, batatów; problemem kurczący się obszar użytków rolnych w związku z pustynnieniem północy kraju (od strony Mauretanii); hodowla (po części koczownicza) bydła, owiec, kóz, osłów, koni, wielbłądów; rybołówstwo śródlądowe; wydobycie złota i soli kamiennej, udokumentowane złoża rud manganu, boksytów, fosforytów; niewielki przemysł przetwórczy, metalowy, oczyszczalnie bawełny, cegielnie; rozwinięte rzemiosło (tkactwo, garncarstwo, kaletnictwo); słaba sieć komunikacyjna, ukierunkowana gł. w stronę Senegalu, przez który przebiegają gł. połączenia z zagranicą; spore znaczenie żeglugi śródlądowej rzekami Niger i Senegal, które łączy kanał.
HISTORIA. Ślady osadnictwa na obszarze M. pochodzą z epoki i neolitu; w VII w. na granicy Sahelu rozwinęło się królestwo Ghany, któremu wojownicze plemiona arabskie narzuciły islam; równolegle w rejonie Bamako, po dolinę Nigru, umacniało się królestwo Mali (plemion Mandingu), które w okresie rządów Seundżaty Keity (1230-55), podporządkowało sobie Ghanę, a za panowania Mansa Moussy (1312-37) sięgało od Dakaru po Gao i od Sahelu po dorzecze Wolty; podstawą zamożności przez kilka stuleci były kopalnie złota; w XV w. lokalnym hegemonem staje się królestwo Gao; XVII-XIX w. rolę przewodnią pełni państwo plemion Barbara - Segu; 1857 Francuzi kończą budowę fortu Medina nad rz. Senegal i rozpoczynają ekspansję kolonialną na wschód, tworząc kolonię Górnego Senegalu i Nigru (1904), a następnie Sudanu Franc. (1920), określane też mianem Francuskiej Afryki Zach.; w okresie kolonizacji szczególnie aktywne w walce o jej zniesienie były plemiona arabskie Tuaregów; 1958 proklamowanie Republiki Sudańskiej w ramach Wspólnoty Franc.; 1959 Sudan Zach., Senegal, Dahomej i Górna Wolta tworzą Federację Mali, która 1960 uzyskuje niepodległość; po jej rozpadzie w tymże roku na ziemiach dawnego Sudanu Franc. powstaje republika Mali; jej pierwszy prezydent Modibo Keita forsuje w gospodarce opcję socjalistyczną, zachowując związki z Zachodem; 1968-91 rządy gen. M. Traoré, kontynuacja polityki poprzednika, system monopartyjny, trudności gosp. pogłębiane klęskami suszy; w połowie lat 80. przyjęcie programu liberalizacji gospodarki, realizowanego dość nieudolnie; 1974-85 konflikt z Burkina Faso o terytoria graniczne; napięcia także wewn. z Tuaregami na tle ich dążeń do autonomii, często walki zbrojne; 1991 obalenie Traoré, nowa konstytucja, system wielopartyjny, od 1992 prezydentem Alpha Oumar Konaré, absolwent hist. na Uniw. Warszawskim (reelekcja 1997); 1992 podpisanie układu gwarantującego Tuaregom samorząd; dziesięcioletnie rządy Konaré nie przyniosły Mali poprawy sytuacji gosp., 63% społeczeństwa żyje poniżej granicy ubóstwa; w wyborach prezydenckich V 2002 zwycięstwo odniósł Amadou Toumani Touré – charyzmatyczny generał-spadochroniarz, który 1991 obalił dyktaturę Moussy Traorégo, nie objął jednak rządów, tylko zajmował się rozwiązywaniem konfliktów lokalnych w Afryce; państwo czł. ONZ, OJA, AKP, ECOWAS.