WYSPY, portug. So Tomé and Príncipe
LUDNOŚĆ. Dominują Murzyni z plemion Forros, Bubi, Angloares (potomkowie Afrykańczyków przywożonych do pracy na plantacjach), nadto Mulaci i niewielka mniejszość portugalska; gęstość zaludnienia 175,7 osób/km2; miasta zamieszkuje 40% ludności; przeciętna dł. życia: mężczyźni – 64 lata, kobiety – 67 lat; wyznania: 81% katolików, nadto protestanci, animiści.
USTRÓJ. Republika prezydencka od 1975, potwierdzona w Konstytucji z 1990; parlament jednoizbowy (Zgromadzenie Nar.), 55 czł. wybieranych na 4 lata; głowa państwa powoływana w wyborach powszechnych na 5 lat (z prawem jednokrotnego ponownego wyboru); władza wykonawcza w rękach rządu powoływanego przez prezydenta.
WARUNKI NATURALNE. Wyspy pochodzenia wulkanicznego, górzyste (do 2135 m na W. Św. Tomasza i 948 m. na W. Książęcej), w znacznym stopniu porośnięte bujnym wilgotnym lasem równikowym (60% pow.); klimat podrównikowy wilgotny; średnie temp. miesięczne 25 do 27C; średni roczny opad ok. 1100 mm; gleby żyzne.
GOSPODARKA. Kraj słabo rozwinięty (33% analfabetów), podstawą utrzymania rolnictwo, zwł. plantacyjna uprawa kakaowca zajmująca 70% gruntów ornych; nadto uprawa kawy, palmy kokosowej i oleistej, drzewa chinowego, bananów, waniliowca, cynamonowca; na potrzeby wewn. manioku; hodowla trzody chlewnej i bydła; rybołówstwo; niewielki przem. olejarski, młynarski, przetwórstwa ryb, mydlarski, drzewny; od 1992 międzynar. port lotniczy w So Tomé.
HISTORIA. Wyspy początkowo bezludne, odkryte 1471 (w dzień św. Tomasza) przez portugalskich żeglarzy Pedro Escobara i Joo de Santárema, od 1473 zasiedlane przez Portugalczyków i niewolników sprowadzanych do zakładanych plantacji trzciny cukrowej; od 1522 kolonia portugalska (1641–1748 zajęta przez Holendrów), centrum handlu niewolnikami, zakazanego dopiero 1876; od końca XIX w. wprowadzenie upraw kakaowca; od 1951 status portug. prowincji zamorskiej; 1975 uzyskanie niepodległości, przystąpienie do ONZ, objęcie rządów przez marksistowską partię Ruch Wyzwolenia W.Ś.T. i K., prezydentem Manuel Pinto da Costa; nacjonalizacja plantacji; od 1981 zamieszki na tle pogarszającego się stanu gospodarki; 1985 reorientacja polityki na model zachodni (doradcy angolscy, kubańscy i sowieccy opuścili kraj); 1990 wprowadzono nową demokratyczną konstytucję, 1991 odbyły się wolne wybory parlamentarne i prezydenckie; w tych ostatnich zwyciężył komunista Miguel Trovoada; mimo wysokiej pomocy zagr. prywatyzacja gosp. napotyka na opór ludności, wiążącej z nią obniżenie poziomu życia; Bank Światowy stymuluje gospodarkę w kierunku rozwoju turystyki i odejścia od monokultury upraw kakaowca; 2001 prezydentem został bogaty przedsiębiorca Fradique Melo Bandeira de Menezes; jego rządy okazały się wyjątkowo nieudane (dwukrotnie rozwiązywał parlament, czterokrotnie zmieniał premiera); VII 2003 podczas jego podróży do Nigerii władzę przejęła (bezkrwawo) junta ocalenia narodowego (mjr Fernando Pereira); zaprotestowały USA i Nigeria, ludność przyjęła zmianę z obojętnością, sami zaś puczyści wkrótce zgodzili się na powrót Menzesa na wyspę; wydarzeniem rodzącym pewne perspektywy gosp. - odkrycie w Zat. Gwinejskiej bogatych złóż ropy naft.; państwo czł. ONZ, AKP i OJA.
- wyspa, przybyć na egzotyczną...