rozłam między chrześcijaństwem wsch. i zach., który doprowadził do powstania Kościoła wsch. (prawosławnego) i Kościoła zach. (rzymskokat.); przyczyny s.w. tkwiły w różnicach kulturowych, polit. i językowych, a także w obszarze uzależnienia władzy religijnej od świeckiej (Kościół wsch. był zależny od cesarzy bizantyjskich, zaś Kościół zach. przeciwstawiał się długo jakimkolwiek formom zależności zewn., starając się zarazem narzucać swe zwierzchnictwo Wschodowi); symptomy głębokich różnic ujawniły się już w trakcie sporu o wizerunki święte, a także wobec herezji Ariusza. S.w. poprzedziła najpierw tzw. schizma akacjańska (484-518), a potem schizma dokonana przez Focjusza (861-67); tłem obu tych rozłamów były gł. względy polit. i ambicjonalne; spór dogmatyczny rozgorzał o kwestię filioque. 589 na synodzie w Toledo dodano do wyznania wiary (Credo) sformułowanie dotyczące Ducha Św.: "który od Ojca i od Syna (w j. łac. filioque) pochodzi". Kościół wschodni, który nauczał, że Duch Św. "pochodzi od Ojca przez Syna" nie godził się na nową formułę; 1054 legaci papieża Leona IX ekskomunikowali patriarchę Konstantynopola Michała Cerulariusza, który w rewanżu ekskomunikował papieża i cały Kościół zach.; 1204 krzyżowcy zdobyli i splądrowali Konstantynopol, co spowodowało ostateczne oddzielenie obu Kościołów. Współcześnie podejmowane są kolejne próby nawiązania dialogu między obydwoma odmianami chrześcijaństwa, zapoczątkowane 1965 obustronnym zniesieniem ekskomunik przez papieża Pawła VI i patriarchę Athenagorasa; 1997 miało dojść do historycznego spotkania w Wiedniu papieża Jana Pawła II z patriarchą Wszechrusi, jednak Kościół wsch. odłożył je na czas nieokreślony.
- schizma wschodnia, wielka schizma wsch.,...
- schizma, w Kościele rozłam i...
- Kościół wschodni, inaczej, Kościół prawosławny,...