dynastia królewska wywodząca się od Władysława Jagiełły, gałąź litewskich Giedyminowiczów. Panowali: na Litwie (1377-1401 i 1440-1572), w Polsce (1386-1572), na Węgrzech (1440-44 i 1490-1526), Czechach (1471-1526). Założyciel dynastii Władysław II Jagiełło poślubił 1386 władczynię Polski Jadwigę, córkę Ludwika Węgierskiego, co było wynikiem układu polsko-litewskiego zawartego 1385 w Krewie; dynastia wygasła wraz ze śmiercią ostatniego z panujących w Polsce J. - Zygmunta II Augusta. J. byli jedną z najpotężniejszych dynastii monarszych w średniowieczno-renesansowej Europie; okres ich panowania w Polsce przyniósł zakończenie wieloletnich wojen z Krzyżakami (1466), poprzedzone serią świetnych triumfów bitewnych; położyli wielkie zasługi w rozwoju gospodarki, nauki i kultury w Polsce (m.in. ponowna fundacja Akademii Krakowskiej, wspieranie twórców i uczonych - w tym przybyszów z ogarniętej religijną nietolerancją Europy, przebudowa krakowskiego wg wzorów renesansowych), znacznie umocnili odziedziczone po Piastach państwo, zapewniając mu pierwszoplanową rangę na arenie ówczesnej europejskiej polityki. Dążąc do utworzenia państwa wielonarodowego J. przyśpieszyli ekspansję możnowładców pol. na odrębnych etnicznie terenach Europy Środk. (Litwa, Ukraina), co w przyszłości wywołało zbrojne bunty ludności zamieszkującej opanowywane tereny. W polityce wewnętrznej za czasów J. wzmocnieniu uległa pozycja szlachty, kładąc fundamenty demokracji szlacheckiej i szlacheckiego parlamentaryzmu; ograniczono jednocześnie rangę mieszczaństwa i chłopstwa. Zasługi J. dla kształtowania się ustroju nowożytnego państwa polskiego są olbrzymie, mimo kontrowersyjnej do dziś oceny skutków ich posunięć w sferze polityki zewnętrznej.
MIESZCZAŃSTWO, PAPÉE, WŁADYSŁAW II JAGIEŁŁO, STAŃCZYK, WIEDEŃSKIE UKŁADY I TRAKTATY, POMIARA WŁÓCZNA, JAN Z WIŚLICY, KOLANKOWSKI, KOSTKA Jan, ŚWIEBODZIN
- Jagiellon, wojować z Jagiellonem,...
- Jagiellonowie, dynastia pochodząca...
- dynastia, członek dynastii panującej,...