(1609-72)
król Polski 1648-68, tytularny król szwedzki z dynastii Wazów, syn Zygmunta III Wazy i Konstancji Habsburżanki, przyrodni brat Władysława IV; 1649 zawarł małżeństwo z wdową po bracie Marią Ludwiką. W czasie wojny 30-letniej służył w armii austriackiej, 1638-40 więziony we Francji jako sprzymierzeniec Habsburgów; 1643 wstąpił do zakonu jezuitów, a następnie mianowano go kardynałem; 1648 obrany królem Polski i rok później koronowany. Jego panowanie przyniosło Polsce upadek gospodarczy, wywołany gł. kolejnymi wojnami, m.in. z Kozakami Chmielnickiego, Rosją, Tatarami, Węgrami (najazd Rakoczego) oraz ze Szwecją; 1655 w czasie najazdu wojsk szwedzkich J.K., opuszczony przez część magnaterii (m.in. J. Radziwiłła, K. Opalińskiego) i szlachty, starał się zorganizować wokół siebie drobną szlachtę i chłopstwo wydając uniwersał wzywający cały naród do walki z agresorem, którą kierował poprzez konfederację tyszowiecką; w następnym roku złożył tzw. śluby lwowskie, w których zobowiązał się do poprawy sytuacji chłopów. 1657, po odparciu najazdu Rakoczego, związał się tzw. traktatami welawsko-bydgoskimi z elektorem brandenburskim; 1660 zawarł w Oliwie pokój ze Szwedami. Próby reformy państwa i wzmocnienia władzy królewskiej podejmowane przez J.K. były torpedowane przez magnaterię (m.in. przez J.S. Lubomirskiego - bohatera wojen z obcymi najazdami, który wzniecił przeciwko królowi rokosz); zniechęcony niepowodzeniami J.K. 1668 abdykował i wyjechał do Francji.
LUDWIKA MARIA, WRANGEL, UNIWERSYTET LWOWSKI, FRYDERYK WILHELM Hohenzollern, POLSKA. HISTORIA. PANOWANIE ZYGMUNTA III WAZY, TYSZOWIECKA KONFEDERACJA, ŚLUBY LWOWSKIE, PAC, ZYGMUNT III WAZA, BERESTECZKO
- KAZIMIERZ, Pochodzenia starosłowiańskiego,...
- KAZIMIERZ, (1458-84)
- Sapieha Kazimierz Jan, (1637-1720)