(1566-1632)
król pol. od 1587 i szwedz. 1592-99, syn króla szwedz. Jana III Wazy i Katarzyny Jagiellonki, wnuk Zygmunta Starego; ur. w Gripsholmie podczas internowania rodziców przez ówczesnego króla Szwecji Eryka XIV; wychowywany w duchu katolicyzmu; 1593 wyjechał do Szwecji po odziedziczoną po ojcu koronę szwedz.; 1595 bunt Karola Sudermańskiego, stryja Z.W., zaowocował aneksją przez księcia części Finlandii oraz - w odpowiedzi na to - nieudaną wyprawą Z.W., który poniósłszy 1598 klęskę pod Linköping, został 1599 pozbawiony korony szwedz.; Z.W. wydał w tej sytuacji akt inkorporacji Estonii do Korony Pol., dając początek wojnie ze Szwecją 1600-29 (w istocie konflikt, którego stawką była pozycja Polski nad Bałtykiem, trwał 60 lat); w obliczu zagrożenia wewn. (rokosz szlachecki wzniecony 1606 przez M. Zebrzydowskiego) i zewn. (przymierze ros.-szwedz.) Z.W. podjął 1609 zbrojną interwencję przeciw Moskwie (m.in. dwuletnie oblężenie Smoleńska, dowodzone przez króla), zakończoną rozejmem w Dewlinie (1619), przyznającym Polsce ziemie: smoleńską, siewierską i czernihowską; jednocześnie zaogniły się stosunki pol.-tur., czego wyrazem stała się 1620 wyprawa tur. na pogranicze płd.-wsch. (klęska Polaków pod Cecorą, obrona Chocimia); 1611 Z.W. oddał Prusy Książęce w dziedziczne lenno elektorowi brandenburskiemu; w polityce wewn. zwalczał oligarchię magnacką, mianując senatorami przedstawicieli szerokiej elity polit.; w kwestii rel. uznał powstały w wyniku unii brzeskiej Kościół unicki za jedyny kościół obrządku wsch. w Rzeczypospolitej, nadając mu przysługujące dotychczas Kościołowi prawosławnemu prawa, cerkwie i dobra; przyczynił się do osłabienia pozycji wyznania protestanckiego w państwie pol.; mecenas sztuki; rozbudował Zamek Królewski w Warszawie, dokąd 1611 przeniósł stolicę kraju; żony: 1. od 1592 Anna, arcyksiężniczka austriacka (5 dzieci, w tym Władysław IV Waza), 2. od 1605 Konstancja, siostra Anny (7 dzieci, w tym Jan Kazimierz).
DIOMEDES Cato, GEMBICKI, KAPROWIE, OSSOLIŃSKI, ARTUSA DWÓR, ZEBRZYDOWSKI, JAN II KAZIMIERZ, SAPIEHA, CATO Diomedes, ZAMEK KRÓLEWSKI W WARSZAWIE
- Zygmunt III Waza, (1566-1632)
- ZYGMUNT, Pochodzenia staroniemieckiego,...
- Jan III Waza, (1537-1592)