okazała budowla mieszkalna nie posiadająca umocnień i elementów obronnych; p. powstawały już w starożytności (Mezopotamia, Kreta, Egipt, Persja), wznoszono je w Grecji w okresie hellenistycznym i w staroż. Rzymie (p. Flawiuszów na Palatynie, Złoty Dom Nerona, willa Hadriana w Tivoli); olbrzymie p. powstawały w Indiach i Chinach; resztki prekolumbijskich p. zachowały się w Meksyku, Peru. W Europie rozwój architektury pałacowej od czasów renesansu, początkowo we Włoszech; wzorem stał się florencki p. miejski, z wewn. czworobocznym dziedzińcem krużgankowym (na ogół 3-kondygnacyjny) oraz pozamiejska "villa"; z czasem zaczęto urozmaicać i rozczłonkowywać fasady. Szczególnie okazałe p. wznoszono w baroku, największe znaczenie zyskał typ franc. "entre court et jardin" (między dziedzińcem i ogrodem), symetryczny w założeniu, z ryzalitami, rozbudowanymi skrzydłami, powiązany kompozycyjnie z pełnym rozmachu założeniem ogrodowym (np. w Wersalu, Belweder w Wiedniu); we Francji rozwinął się też w tym czasie typ p. miejskiego, tzw. hôtel (Hôtel Carnavalet, Hôtel de la Vrillire, oba w Paryżu). Piękne założenia pałacowe powstały w okresie klasycyzmu (Fontainebleau we Francji). W Polsce charakterystyczne były p. z alkierzami lub alkierzowymi wieżami w narożach (Łańcut, Łazienki, Nieborów, Wilanów, Puławy). Od XIX w. p. nazywa się niekiedy także okazalsze gmachy użyteczności publicznej.
PAŁAC
Architektura
JEŁGAWA, KASSEL, APARTAMENT, LUDWIKA XIII STYL, BAGATELA, JASSY, LAPIDARIUM, KAPLICA, ZŁOTY PODZIAŁ, BELWEDER