Reklama

TONALNOŚĆ

termin odnoszący się do zasad regulacji dźwięków pod względem wysokości; w pojęciu t. mieszczą się: 1. zasada centralizacji tonalnej; 2. zasada funkcjonalnego zróżnicowania dźwięków lub akordów; 3. zasada ich hierarchicznego układu. Realizację tych trzech zasad znajdujemy w t. zarówno muzyki średniowiecznej (organum) jak też współczesnej. Dla muzyki współcz. podstawowe znaczenie miały prace J.Ph. Rameau z 1. poł. XVIII w. oraz późniejsza o półtora stulecia teoria H. Riemanna; obydwaj koncentrowali się na organizacji materiału dźwiękowego w systemie dur-moll, tzn. stosunki między poszczególnymi dźwiękami opierali na opozycji skal durowych i molowych, dominacji diatoniki nad chromatyką, wyznaczeniu dźwięku centralnego na tonice, ku której ciążą inne dźwięki; przyjmowano także ściśle określoną klasyfikację współbrzmień na dysonansowe i konsonansowe, co miało znaczenie dla budowy akordów; stosunki między akordami wynikały za zróżnicowania na główne i poboczne (w zależności od stopnia skali, na którym zostały zbudowane). Praktyka kompozytorska romantyzmu odchodziła od sztywnych norm Rameau: chromatyka zyskiwała tu znaczenie autonomiczne, co prowadziło do zachwiania roli diatoniki i rozregulowania całego systemu dur-moll; najwyraźniej zjawiska te wystąpiły u R. Wagnera, a następnie u A. Schönberga, który odbierał znaczenie tonice jako centralnemu, "konstrukcyjnemu" elementowi t. harmonicznej; w XX w. w miejsce t. zaczęła obowiązywać "atonalność", czyli swobodne kształtowanie relacji międzydźwiękowych i akordowych w obrębie utworu.

Reklama

Powiązane hasła:

PIEŚŃ, SABATTIERA ZJAWISKO

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama