(1891-1945)
poetka, dramatopisarka. Wnuczka Juliusza, córka Wojciecha Kossaków, siostra M. Samozwaniec. Bliska grupie lit. Skamander. W 1935 r. otrzymała Złoty Wawrzyn PAL za wybitną twórczość lit., a w 1937 - nagrodę lit. m. Krakowa. Po wybuchu II wojny światowej przez Rumunię i Francję przedostała się do Anglii - tam zmarła. P. wprowadziła do poezji pol. nowy typ erotyki, wiersze były dla niej formą wyrażania uczuć. Jej utwory miały charakter szczerych, b. osobistych wyznań kobiety współcz., żyjącej w innym niż poprzedniczki świecie, śmiało ujawniającej swoje intymne doznania (np. Różowa magia, 1924). P. była mistrzynią miniatury poet. (Pocałunki, 1926), do perfekcji doprowadziła technikę puentowania, poetyzując codzienność ( Miłość, Nike) lub uzwyklając wzniosłość (Gwiazdy spadające). Przed nadmiernym sentymentalizmem broniła się humorem, delikatną ironią (także autoironią). W debiutanckich Niebieskich migdałach (1922) do głosu doszło jej zainteresowanie codziennością. Na zwykłe przedmioty czy miejsca patrzyła jak na dzieło sztuki (wrażliwość na kolory). Od t. Cisza leśna (1928) jako temat wierszy pojawiają się przemijanie, starzenie się, śmierć (Krawiec kulawy, Na zaduszki). Następuje zwrot ku spirytyzmowi i magii (Profil białej damy, 1930). Częstą bohaterką wierszy P. była przyroda - zawsze antropomorfizowana i podlegająca tym samym co człowiek prawom (Samobójstwo dębu). Dowodem wagi, jaką przywiązywała pisarka do piękna słowa poet., są wiersze o poezji i poetach, np. Lenartowicz i Najpiękniejsza zwrotka. Spośród wydanych przed II wojną zbiorków poezji na uwagę zasługują także Surowy jedwab (1932), Balet powojów (1935) oraz tomik prozy poet. Szkicownik poetycki (1939). Liryce P. nie dorównywały dramaty. Najbardziej znana była groteskowa sztuka Baba-Dziwo (1938), w której dopatrywano się satyry na hitleryzm. Emigracyjna liryka nie dorównywała przedwojennej. Tomiki Róża i lasy płonące (1940), Gołąb ofiarny (1941) oraz Ostatnie utwory (wyd. pośmiertne 1956) zawierają dość słabe, naiwne wiersze (zwł. o tematyce polit.). Korzystnie wyróżniają się wśród nich pełne nostalgii wspomnienia opuszczonego Krakowa.
- PAWLIKOWSKA-JASNORZEWSKA, Maria
- JASNORZEWSKA-PAWLIKOWSKA, Maria (1891-1945)
- Pawlikowska-Jasnorzewska Maria, 1o v. Bzowska, (1891-1945)