(1809-49)
poeta romant., kształcony w Liceum Krzemienieckim i U. Wil., po śmierci ojca Euzebiusza wychowywany przez matkę Salomeę z Januszewskich. Studiując prawo (1825-28), poznał m.in. A. Mickiewicza, J. Lelewela, braci Śniadeckich, natomiast pracując jako aplikant w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie spotkał J. Ursyna Niemcewicza i J. B. Zaleskiego. Zatrudniony przez A. J. Czartoryskiego w Biurze Dyplomatycznym Rządu Narodowego wyjechał jako kurier do Londynu i Paryża (1831), gdzie pozostał. W młodzieńczych utworach, bliskich wpływom W. Szekspira i G. Byrona, podejmuje tematykę orientalną (np. Arab) lub hist. (np. Jan Bielecki i Maria Stuart), tworząc portrety bohaterów nieprzeciętnych, skłóconych ze światem, samotnych. Ważną datą w życiu i twórczości S. było powstanie listopadowe (1830), zaangażowany w walkę poprzez swą poezję grał rolę nowego Tyrteusza wzywając do boju w utworach: Hymn, Oda do wolności, Kulik. Jako emigrant w Paryżu publikuje 2 tomy Poezji (1832) z młodzieńczą twórczością, odległą tematycznie od spraw narod. tragedii, przyjętą źle, z czego tłumaczył się w artykule Kilka słów odpowiedzi na artykuł pana Z.K. (1841), a Mickiewicz skomentował słowami "jest to gmach piękną architekturą stawiany, jak wzniosły kościół - ale w kościele Boga nie ma". W l. 1932-36 przebywa w Szwajcarii i ogłasza trzeci tom Poezji (1833) zawierający wiersze powstańcze oraz poemat o tragedii tych, którzy przeżyli narodowy zryw Lambro. Do młodzieńczych wspomnień przyjaźni z L. Spitznaglem i miłości do L. Śniadeckiej powrócił w załączonym tam poemacie Godzina myśli. W tym też czasie S. pisze rozrachunkowy dramat, próbę oceny moralnych i polit. dylematów pokolenia powstańczego, Kordian (1833). Pod wpływem przeżyć związanych z pejzażem alpejskim powstaje piękny liryk Rozłączenie (1835). Kontynuacją tematyki polit. były dwa kolejne dramaty, ironiczno-baśniowa Balladyna (1835) i Horsztyński (1835). Spotkanie z rodziną i Z. Krasińskim w Rzymie (1836) stało się początkiem dwuletniej podróży po Włoszech, Grecji, Egipcie i Palestynie, która pozwoliła poecie na poznanie dawnych kultur, ale także umocniła przekonanie o konieczności życiowego pielgrzymowania z dala od tych, których kochał, np. Hymn o zachodzie słońca (inc. "Smutno mi Boże").
Dostrzeżenie analogii między starożytną Grecją a współcz. Polską znalazło wyraz w Grobie Agamemnona, o niezniszczalności ducha narodu pisze w dialogu Rozmowa z piramidami. Gorzkie refleksje nad losami własnymi i pokolenia zawarł w Anhellim (1837) i nieco później napisanym wierszu Testament mój (1839). Doświadczenia z całej podróży na Bliski Wschód zapisał w poemacie dygresyjnym Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu (1836-39), którego fragmentem jest Grób Agamemnona. W 1838 r. powrócił do Paryża, gdzie pozostał do końca życia, tam też ukazują się Trzy poematy ( W Szwajcarii, Ojciec zadżumionych i Wacław) oraz Poematy Piasta Dantyszka o piekle, zarówno one, jak i cała wcześniejsza twórczość nie zyskały uznania w środowisku pol. emigracji. Wyrazem poczucia osamotnienia i świadomości znaczenia własnej poezji jest poemat dygresyjny Beniowski (1841), natomiast przekonanie o nieuchronnej zagładzie jednostek i narodu w toku cywilizacyjnych przemian oraz możliwości odrodzenia się tylko przez śmierć zapisane zostało w Lilli Wenedzie. Przedstawiony w 1842 r. A. Towiańskiemu entuzjastycznie zaakceptował jego poglądy, czemu dał wyraz w wierszu Tak mi, Boże, dopomóż. Doświadczenia poety z okresu zbliżenia do kręgu mistyków i osoby mistrza znalazły wyraz w dramacie Ksiądz Marek (1843), mechanizm rozwoju hist. przedstawił posługując się formą tragicznej groteski w utworze Sen srebrny Salomei (1843). Ilustracją przewartościowania romant. postaw jest napisana w tym czasie, lecz wydana znacznie później tragikomedia Fantazy (1866). Po zerwaniu z kołem towiańczyków S. uporządkował swoje dotychczasowe rozważania o istocie i sensie wszechrzeczy tworząc system filoz. nazwany genezyjską filozofią, który wyłożył w poet. traktacie Genezis z Ducha (1844), pewne jej elementy znalazły się w utworach lit. takich, jak dramaty Zawisza Czarny, Samuel Zborowski (1844), Agezylausz (1846) oraz epopeja Król-Duch (1845-49). Ostatnie lata życia poety przyniosły długo oczekiwane spotkanie z matką we Wrocławiu (1848) i pierwszy kontakt z C. Norwidem utrwalony następnie w jego Czarnych kwiatach (1856). S. po śmierci pochowany został na cmentarzu Montmartre w Paryżu, prochy sprowadzone do Polski w 1927 r. złożono obok A. Mickiewicza w podziemiach Katedry na Wawelu.
- Słowacki Juliusz, (1809-49)
- Słowacki Juliusz, (1809-49)
- JULIUSZ, Pochodzenia rzymskiego,...