(1837-43)
powieść H. Balzaca, zajmująca centralne miejsce w Komedii ludzkiej. Opowiada losy dwóch przyjaciół, kontrastowo różnych, Dawida Secharda, idealisty marzącego o dokonaniu wielkich wynalazków (B. nadał mu wiele swoich cech fizycznych i psychicznych), oraz Lucjana Chardon, ambitnego lekkoducha i karierowicza. Część pierwsza, Dwaj poeci (1837), ukazuje bohaterów w momencie, gdy Dawid dziedziczy po ojcu drukarnię i snuje plany jej udoskonalenia, Lucjan zaś zostaje kochankiem "królowej Angoulęme", pani de Bargeton. Druga część, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu (1839), opisuje perypetie Lucjana w stolicy, dokąd wyjechał ze swoją protektorką i został przez nią porzucony. Początkowo całkowicie zagubiony, próbuje sił w dziennikarstwie i przez jeden sezon czuje smak sławy (poznaje wówczas dandysa Rastignaca, bohatera powieści Ojciec Goriot). Zaciągnąwszy liczne długi, ścigany, musi w niespełna rok od przyjazdu do Paryża uciekać na rodzinną prowincję. Przy okazji naraża na kłopoty finansowe Dawida. W trzeciej części tryptyku, Cierpienia wynalazcy (1843), Dawid staje w obliczu bankructwa spowodowanego własnym idealizmem i bezlitosną konkurencją. Ostatecznie rezygnuje z kontynuowania swoich prac i przenosi się na wieś. Lucjan, który jest świadom słabości swojego charakteru i wini siebie za dramat przyjaciela, postanawia rzucić się w nurt rzeki. Od śmierci ratuje go ksiądz Karlos Hererra, wcielenie Vautrina, negatywnego bohatera Balzaca, występującego już w Ojcu Goriot. Lucjan sprzedaje mu swoje życie wiążąc się z nim tajemniczym i nierozerwalnym paktem. O dalszych losach Lucjana opowiada kolejny utwór w cyklu Komedii ludzkiej: Blaski i nędze życia kurtyzany (1838-47).
- stracone złudzenia, ‘wywiadówka’‘wywiadówka’...
- REED, Carol, sir (1906-76)
- Balzac Honor de, (1799-1850)