procesy fizyczne, zw. też niesamorzutnymi przemianami jądrowymi, podczas których w wyniku zderzenia jądra atomowego z innym jądrem lub cząstką elementarną powstają najczęściej inne jądra lub inne cząstki elementarne. Mechanizmy i produkty r.j. są bardzo różne, znanych jest ponad 10 000 r.j. Sztuczne przemiany jądrowe wywołuje się zazwyczaj przez bombardowanie atomów umieszczonych na tzw. tarczy za pomocą cząstek przyspieszonych w akceleratorach. Źródłem cząstek bombardujących mogą też być substancje promieniotwórcze, reaktory jądrowe, czy też promieniowanie kosmiczne. R.j. mogą być wywołane również przez produkty innych r.j., a także przez kwanty promieniowania elektromagnetycznego - fotony (tzw. reakcje fotojądrowe). R.j. zachodzą też w sposób naturalny w przyrodzie i we wszechświecie. R.j. podlegają zasadom zachowania: energii, pędu, momentu pędu, ładunku, izospinu (w przybliżeniu) oraz parzystości. W r.j. przebiegających z rozpadem atomów pierwiastków o dużej liczbie atomowej lub z syntezą atomów pierwiastków o małej liczbie atomowej wyzwalana jest duża ilość energii. Jeżeli proces przebiega lawinowo, ilość wytwarzanej energii umożliwia jej praktyczne wykorzystanie (jądrowe reakcje łańcuchowe). Pierwszą r.j. wywołaną sztucznie w warunkach laboratoryjnych była uzyskana 1919 przez E. Rutherforda przemiana atomów azotu pod wpływem cząstek a emitowanych przez naturalne substancje promieniotwórcze; pierwszą r.j. prowadzącą do powstania tzw. promieniotwórczości sztucznej była reakcja związana z bombardowaniem atomów glinu cząstkami a przeprowadzona 1934 przez I. i F. Joliot-Curie; pierwsze rozszczepienie jądra uranu pod wływem powolnych neutronów uzyskali 1939 O. Hahn i F. Strassmann.
- JĄDROWE REAKCJE ŁAŃCUCHOWE, wywołany neutronami...
- fotoreakcje jądrowe, fotojądrowe reakcje.(...)
- reakcja jądrowa, przemiana jądra atomowego...