jeden z gł. nurtów myśli współczesnej; terminem "wiedza pozytywna" pierwszy posłużył się Jean Burdin (1786-1835), przyjaciel Saint-Simona, który przeciwstawiał go "wiedzy domysłowej"; gł. kodyfikatorem p. był A. Comte; w 2. poł. XIX w. p. przeniknął do całej ówczesnej twórczości: literatury, historiografii, nauki, a nawet polityki; był to tzw. PIERWSZY P., do którego istotnych wyróżników należy: 1. sprowadzanie roli filozofii do opracowywania i syntezy wyników nauk szczegółowych; 2. rozdzielenie faktu i wartości, przekonanie, że zdania oceniające, jako nie mające charakteru poznawczego, powinny być eliminowane z nauki; 3. podkreślanie użyteczności praktycznej nauki dla poprawy życia ludzi i organizacji życia społ.; 4. przeświadczenie, że świat przyrody i świat ludzki stanowią jednorodną całość, w których rządzą niezmienne i jednorodne prawa (postęp u Comte'a czy ewolucja u Spencera); 5. podkreślanie, że twórcą wiedzy jest cała ludzkość, co powoduje względność i historyczne uwarunkowanie poznania; 6. uznanie nauki za wartość najwyższą. Przypisanie w pierwszym p. postępowi charakteru bliskiego konieczności prowadziło do przesiąkniętej dydaktyzmem utopii (np. religia ludzkości). P. jako doktryna polit. zmierzająca do racjonalnej reorganizacji struktur społecznych zdobył wielu zwolenników w Ameryce Łac., a hasło p. "Ład i Postęp" znajduje się nawet na fladze Brazylii. Na przełomie XIX i XX w. pod wpływem wydarzeń, które postawiły pod znakiem zapytania wiarę w mechaniczny charakter postępu (narastanie konfliktów społecznych, rewolucje, wojna światowa) i krytyki (np. H. Bergsona) nastąpił odwrót od pierwszego p. DRUGI P. wywodzi się gł. z tradycji empiryzmu D. Hume'a i ogranicza się do głoszenia tez epistemologicznych. Za przedstawicieli p. drugiego uważa się najczęściej empiriokrytycystów (Avenarius i Mach). Jako P. TRZECI określa się niekiedy neopozytywizm.
- pozytywizm, ( albo : Pozytywizm...
- pozytywizm, kierunek filoz. zapoczątkowany...
- pozytywizm, 1) Kierunek filoz. określony...