totalizm
system absolutnej władzy państwowej; sposób organizacji społeczeństwa podporządkowujący wszystkie dziedziny życia (politykę, gospodarkę, kulturę, obieg informacji i opinii) kontroli władzy centralnej, co jest zarówno sposobem, jak i (niejawnym) celem istnienia t.; termin "totalizm", synonimiczny z t., został wprowadzony przez B. Mussoliniego w latach 30. na oznaczenie sposobu funkcjonowania państw faszystowskich; koncepcję t. rozwinęli politolodzy Zachodu po II woj. świat. (H. Arendt, C.J. Friedrich, Z. Brzeziński), rozciągając pojęcie t. na autorytarne systemy socjalistyczne; totalitaryzm powierza całą władzę jedynej, usankcjonowanej partii (lub ruchowi społ.), na czele której stoi przywódca obdarzany cechami charyzmatycznymi; monopartia wrośnięta w aparat administracyjny zarządza w sposób scentralizowany gospodarką, kontroluje siły zbrojne i policję, kierując odpowiednio dozowanym terrorem; członkostwo w niej stanowi jedyną legalną formę udziału w życiu publicznym oraz szansę awansu w hierarchii społecznej; monopolistyczny charakter ma też ideologia, której niezbędnymi cechami są 3 wielkie mity: wodza, wroga i "grupy wybranej", pojmowanej nacjonalistycznie, rasowo lub klasowo; wybitną rolę odgrywa kształtowanie opinii przez sprawny aparat propagandowy; najbliższe modelowego wzorca totalitaryzmu (przedstawionego przez G. Orwella w politycznej utopii Rok 1984) były III Rzesza oraz ZSRR za Stalina, inne reżimy zbliżały się do modelu, lecz nie osiągały jego dojrzałych kształtów, skuteczności i trwałości (Korea Płn., Albania za Hodży, faszystowskie Włochy, Hiszpania, niektóre reżimy afrykańskie i azjatyckie, szukające alibi zarówno w ideach skrajnej prawicy, jak i radykalnej lewicy); terminy "totalizm" i "totalitaryzm" pochodzą od łac. totus = cały, wszechogarniający.
- totalitaryzm, doktryna polit. i system...
- TOTALITARYZM, SYNONIM: totalizm, dyktatura,...
- totalitaryzm, system sprawowania rządów...