Max (1864-1920)
socjolog niem., prof. uniw. w Heidelbergu; twórca szkoły tzw. "socjologii rozumiejącej"; brał udział w życiu polit.: czł. delegacji niem. na konferencję w Wersalu, odegrał też znaczną rolę w opracowaniu konstytucji weimarskiej. Przekonany, że rozwój kapitalizmu nie jest zależny tylko od czynników gosp., ale także od moralnych, widział w etyce protestantyzmu istotny element jego funkcjonowania (Etyka protestancka i duch kapitalizmu); w zakresie metodologii nauk społ. postulował uwolnienie ich od wartości (Wertfreiheit = etyczna neutralność), redukowanie pojęć socjologicznych do twierdzeń o działaniach jednostek (metodologiczny indywidualizm), a także stosowanie w analizach rzeczywistości społ. weryfikowalnych hipotez interpetacyjnych (typów idealnych). Jako filozof polityki wskazywał, że etyka, jaką ma się kierować polityk, jest etyką odpowiedzialności, odmienną od etyki przekonań; działać zgodnie z etyką odpowiedzialności to uznawać fakt, że z dobra może wyniknąć zło, a ze zła dobro - oraz cenić sobie bardziej skutki działań aniżeli wartości, jakie leżą u ich podstawy. W swoich pismach polit. bronił nadrzędności niem. racji nar., pojawiają się w nich sformułowania o "ubóstwie kulturowym Polaków". Znaczenie W. dla nauk społ. jest porównywane z rolą K. Marksa, któremu często bywa przeciwstawiany.
DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO TEORIA, SOCJOLOGIA, WŁADZA, HISTORYCZNA SZKOŁA W EKONOMII