MARKS

Karol, właśc. Marx Karl Heinrich (1818-83)

filozof i ekonomista niemiecki; pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej (ojciec adwokat przeszedł na protestantyzm), studiował prawo, historię i filozofię początkowo w Bonn, potem w Berlinie, gdzie zbliżył się do kręgów lewicy heglowskiej, 1841 doktoryzował się z filozofii na podstawie rozprawy Różnica między filozofią przyrody Demokryta a filozofią przyrody Epikura; po nieudanych próbach uzyskania docentury został red. opozycyjnej "Rheinische Zeitung", która jednak na skutek nieustannych konfliktów z cenzurą została zamknięta przez władze; 1843 ożenił się z Jenny von Westphalen i wyjechał do Paryża, gdzie współpracował z "Deutsch-Französische Jahrbücher"; powstały też wówczas Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne 1844, pierwszy szkic własnej filozofii; w tym samym roku poznał F. Engelsa, z którym w Świętej rodzinie dokonał rozrachunku z lewicą heglowską, pogłębionego w Ideologii niemieckiej; wydalony z Francji przeniósł się do Brukseli, powstała wtedy Nędza filozofii (polemika z Filozofią nędzy J. Proudhona); w tym czasie zaczęły się bliskie kontakty M. z emigracją polską (zwłaszcza z J. Lelewelem), które zaowocowały towarzyszącą postawie M. do końca sympatią do Polski i niechęcią do Rosji; 1847 dla Związku Komunistów opracował z Engelsem ; wydalony 1848 z Belgii założył w Kolonii "Neue Rheinische Zeitung", a po zwycięstwie kontrrewolucji, zamknięciu gazety i wydaleniu go z Niemiec - przez Paryż wyjechał do Londynu, gdzie żył skromnie (dzięki finansowej pomocy Engelsa) do końca życia; pracując nieustannie nad gromadzeniem materiału do swojego największego dzieła Kapitału opublikował dwa studia należące do klasyki pogłębionego reportażu politycznego: Walki klasowe we Francji 1848-50 i 18 Brumaire'a Ludwika Bonaparte; 1851 rozpoczął stałą współpracę z dziennikiem amerykańskim "New-York Daily Tribune", w którym zamieszczał do 1862 stałe analizy i komentarze o sytuacji politycznej; był też gł. ideologiem założonej 1864 w Londynie I Międzynarodówki, blisko współpracując z Polakami i upubliczniając swoją solidarność z powstaniem styczniowym; 1867 ukazał się I tom Kapitału, 1871 wydał pracę analizującą doświadczenia Komuny Paryskiej Wojna domowa we Francji; nadal pracował nad dalszymi tomami Kapitału, które po śmierci M. wydali Engels (tom II i III) i K. Kautsky (tom IV). Całość prac M. złożyła się na oryginalny system filozoficzny (marksizm), który dzięki swoim kontynuatorom, modyfikatorom i przeciwnikom stał się jednym z dominujących kierunków myśli XX w. i deklarowaną ideologią ruchu socjalistycznego i komunistycznego.

Powiązane hasła:

SOHO, ŁOPATIN, KRZYWICKI, ŻYDZI, , PROLETARIAT, LAFARGUE, LUBLINER, SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE, HEGLIZM

Podobne hasła:

• MARKS, Heinrich, właśc. Marx...
• MARKS, Lilian Alicia
• Marks Karol, (1818-1883)