części maszyn
części składowe maszyn tworzące odrębną całość, niepodzielne bez ich zniszczenia. Grupę e.m. (np. wały, osie, koła zębate, sprężyny, sworznie, nity, kliny itp.) tworzących pewną wydzieloną konstrukcyjnie całość, spełniającą określone funkcje, nazywa się zespołem e.m. (np. przekładnia łańcuchowa), a dające się wyodrębnić w zespołach mniejsze grupy e.m. (np. łańcuch przekładni) określa się często nazwą podzespoły. Najczęściej stosowane zespoły e.m. to: sprzęgła, hamulce, łożyska, skrzynie biegów, inne przekładnie, przeguby itp. E.m. o najpowszechniejszym zastosowaniu wykonuje się w celu uzyskania pełnej zamienności, w znormalizowanych kształtach, wymiarach oraz tolerancjach wymiarowych. Jakość e.m. ma istotne znaczenie dla poprawności funkcjonowania i trwałości zbudowanych z nich urządzeń. Awaria jednego elementu może spowodować uszkodzenie, a niejednokrotnie także całkowite zniszczenie maszyny, dlatego też e.m. budowane są przy wykorzystaniu wiedzy z wielu dziedzin nauki i techniki, a głównie - mechaniki ciała sztywnego, teorii mechanizmów i maszyn, hydromechaniki, termodynamiki, teorii sprężystości i plastyczności, metaloznawstwa i obróbki cieplnej, technologii obróbki plastycznej, obróbki za pomocą skrawania i erozji, metod odlewniczych. Niektóre maszyny proste, które są pierwowzorami e.m., stosowane były już w epoce kamiennej (kliny, dźwignie, równie pochyłe, sprężyny w postaci łuków). Starożytni Grecy znali także śruby, krążki linowe, kołowroty i koła zębate, a Archimedes opracował prawdopodobnie przekładnię zębatą wielokrotną o dużym przełożeniu oraz przekładnię ślimakową. Przegub krzyżowy, opisany 1550 przez G. Cardana, znamy z przekazów z ok. 230 p.n.e. W czasach rzymskich i w średniowieczu nastąpiło ulepszenie i zróżnicowanie wielu rodzajów e.m. Wiele oryginalnych projektów zespołów e.m. stworzył Leonardo da Vinci (przekładnie, łożyska toczne, łańcuchy itp.). Pierwsze podręczniki obejmujące wiedzę o e.m. powstały pod koniec XVI w. Początek normalizacji e.m. związany jest z opracowaniem 1841 przez ang. konstruktora J. Whitwortha szeregu gwintów calowych. Kolejne lata to dalszy rozwój połączeń gwintowych i nitowych, łożysk tocznych, przekładni, sprzęgieł, połączeń spawanych i klejonych. Wiek XX cechuje zastosowanie w e.m. wielu nowych materiałów, gł. tworzyw sztucznych oraz materiałów spiekanych: metalowych, ceramicznych i mieszanych, w tym materiałów kompozytowych wzmacnianych włóknami, cząstkami lub dyspersyjnie.
- EKSTENSOMETR, przyrząd do pomiaru...
- ŁĄCZNIK, (techn.)
- AERODYNAMIKA, dział mechaniki płynów...