(Reptilia)
gromada zmiennocieplnych kręgowców, których temperatura ciała uzależniona jest od temperatury otaczającego je powietrza lub wody (w przeciwieństwie do ptaków i ssaków, mających stałą temp. ciała); ok. 6 tys. gatunków, w większości węży i jaszczurek, nadto ok. 220 gatunków żółwi wodnych i lądowych oraz 21 gatunków krokodyli; g. są kręgowcami płucodysznymi, zamieszkującymi rozmaite środowiska, gł. lądowe; skóra sucha, szorstka, pokryta rogowymi tarczami (żółwie i krokodyle) lub tarczkami i łuskami (jaszczurki, węże); znaczna liczba g. ma dwie pary dobrze rozwiniętych, pięciopalczastych odnóży, zakończonych pazurami; pozostałe (jaszczurki i węże) mają kończyny zredukowane lub są ich pozbawione; historycznie wyodrębnione z płazów tarczogłowych żyjących w karbonie; pierwszymi przedstawicielami g. były kotylozaury; w mezozoiku gromada dominująca (m.in. dinozaury); g. są rozdzielnopłciowe, młode wylęgają się z jaj składanych do ziemi (niektóre gat. żyworodne); w większości mięsożerne; zamieszkują różnorodne środowiska, gł. w strefie ciepłej i tropikalnej; w strefie umiarkowanej zapadają w sen zimowy; w Polsce chronione (z wyjątkiem żmij).
TEJU BRAZYLIJSKI, KROKODYLE, SEJMURIA, DICYNODONTY, ARCHEOPTERYKS, OWODNIOWCE, GADY NACZELNE, JAGUARUNDI, TEROMORFY, OMOCZNIA