CEGŁA

podstawowy materiał budowlany, wyrób w kształcie prostopadłościanu, uformowany z gliny, cementu, piasku lub innych surowców mineralnych; wytrzymałość mechaniczną i odporność na wpływy atmosf. uzyskuje przez wypalenie w temp. 850-1100 °C lub naparzanie parą wodną pod ciśnieniem. Współczesna cegła ma standardowe wymiary: 250 x 120 x 65 mm, wytwarzane są też, jako elementy nietypowe, kształtki o innych formach: klina, wycinka pierścienia itp. Na własności c. istotnie wpływa stopień wypalenia; rozróżnia się: WIŚNIÓWKĘ - intensywnie czerwoną, mocno wypaloną; NIEDOPAŁKĘ - niedostatecznie wypaloną; ZENDRÓWKĘ - o wysokim stopniu wypalenia i powierzchni częściowo zeszkliwionej; KOPCIAŁKĘ - okopconą sadzami. Podwyższenie izolacyjności cieplnej oraz zmniejszenie ciężaru uzyskuje się przez formowanie c. z otworami i kanałami; do takich cegieł zalicza się: DZIURAWKĘ - z kanałami wzdłużnymi (c. wozówkowa) lub poprzecznymi (c. główkowa); KRATÓWKĘ - o zazwyczaj kwadratowych lub rombowych otworach prostopadłych do największej ścianki; SITÓWKĘ - z licznymi drobnymi otworami w kierunku grubości c. Zwiększoną izolacyjność i zmniejszony ciężar posiada także c. POROWATA (trocinówka), uzyskiwana z mieszaniny gliny z materiałem organicznym, ulegającym spaleniu podczas wypalania (trociny, proszek torfowy itp). Do wyrobu c. o specjalnych lub podwyższonych własnościach stosuje się specjalne surowce i wyższe temperatury wypalania; są to c. ogniotrwałe: SZAMOTOWA - z mieszaniny szamotu i gliny ogniotrwałej; KRZEMIONKOWA (dynasówka) - z krzemionki i materiałów wiążących; MAGNEZYTOWA - z mieszaniny magnezytu i lepiszcz organicznych i nieorganicznych oraz cegły o dużej wytrzymałości mechanicznej i małej nasiąkliwości, jak c. KLINKIEROWA - z glin wapienno-żelazistych lub wapienno-magnezowych. Inną technologię stosuje się w produkcji c. SILIKATOWEJ; wytwarza się ją z piasku i wapna palonego; wytrzymałość uzyskuje w autoklawach, gdzie poddawana jest działaniu pary wodnej w temperaturze 175-180°C i ciśnieniu 0,7-1,0 MPa. C. produkuje się również z żużla kotłowego, z żużla wielkopiecowego, a także węgla. Cegłę dzieli się na cztery klasy: 50, 75, 100 i 150, w zależności od wytrzymałości na ściskanie (cyfry oznaczają wytrzymałość w KG/cm²). C. ceramiczna jest jednym z najstarszych materiałów budowlanych, stosowanym od starożytności (Mezopotamia i Egipt - w postaci c. surowej, suszonej na słońcu, później wypalanej). W Polsce c. paloną zastosowano w budownictwie w 1. poł. XIII w. (późnoromański kościół św. Jakuba w Sandomierzu).

• cegła, wypalać czerwoną cegłę,...
• cegła, 1. „czerwona twarz”;...
• ale cegła, ‘okrzyk na widok zaczerwienionej,...