powszechny i obowiązkowy system ubezpieczeń, zapewniający pracownikom najemnym i ich rodzinom, a także innym grupom społecznym, świadczenia pieniężne w przypadku zdarzeń losowych powodujących utratę zarobku lub jego zmniejszenie; wypłata świadczeń pieniężnych następuje z reguły w przypadkach choroby, macierzyństwa, inwalidztwa, starości (emerytury), śmierci, utrzymywania nieletnich dzieci oraz bezrobocia. Fundusze tworzone są ze składek wnoszonych w części przez pracowników, w części przez pracodawców; gospodarka finansowa ubezpieczeń objęta jest budżetem państwa, co oznacza, że świadczenia pieniężne wypłacane są ze środków budżetowych, składki zaś stanowią formę dochodów budżetu. Pierwsze ubezpieczenia obowiązkowe i powszechne wprowadzono w Niemczech (1883-89), Austrii (1887-88 i 1906), Francji (1910), W. Brytanii (1908 i 1911), Rosji (1912); w Polsce do 1918 obowiązywały systemy ubezpieczeniowe państw zaborczych, 1924-27 - wprowadzono ubezpieczenie wypadkowe, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia i emerytalne pracowników umysłowych; ustawą z 1933 - ubezpieczenie emerytalne robotników przemysłowych; 1947 - rodzinne; 1949-51 wprowadzono jednolitą składkę, a gospodarkę finansową włączono do budżetu państwa; 1972 objęto u.s. rolników indywidualnych; od 1992 roku prace nad kompleksową reformą całego systemu świadczeń społecznych (m.in. zmieniono system emerytalny i zasady finansowania służby zdrowia); u.s. w Polsce obejmuje z mocy prawa wszystkich pracowników i ich rodziny; stosunek ubezpieczenia powstaje automatycznie z chwilą nawiązania stosunku pracy; ponadto istnieje u.s. rzemieślników, rolników, chałupników, twórców, osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy opłacają składki indywidualnie; wydatki ubezpieczeniowe są pokrywane ze składek odprowadzanych do ZUS przez zakłady pracy; w ramach tych ubezpieczeń wypłacane są emerytury, renty: chorobowe, inwalidzkie i rodzinne, zasiłki: chorobowe, rodzinne, zdrowotne, porodowe, macierzyńskie, opiekuńcze, pogrzebowe i wyrównawcze.
- ubezpieczenie, zapewnienie pokrycia...
- świadczenia społeczne, świadczenia pieniężne...
- MEDYCYNA SPOŁECZNA, dział medycyny zajmujący...