Reklama

BUDOWLE SAKRALNE

W czasach panowania klasycyzmu rozwijała się przede wszystkim architektura świecka, znacznie mniej powstawało budowli sakralnych. Czołowym dziełem polskiej klasycystycznej architektury sakralnej jest kościół ewangelicko-augsburski zbudowany w Warszawie w latach 1777-81 według projektu Zuga. Inspiracją dla projektanta był Panteon rzymski. Świątynia ma kształt potężnego walca nakrytego kopułą z wysoką latarnią. Do korpusu z trzech stron dostawiono prostopadłościenne aneksy, a z czwartej – wejściowy portyk w porządku doryckim. Boniowanie dolnych partii murów, brak detalu nadają budowli surowy i poważny charakter. Kościół, zbombardowany w 1939 r., został odbudowany po wojnie. Zug stworzył też projekty innych świątyń. Dzięki niemu upowszechnił się w Polsce typ klasycystycznego kościoła na rzucie prostokąta z kolumnowym portykiem. Na zlecenie Stanisława Kostki Potockiego i przy jego projektowej współpracy Aigner stworzył klasycystyczną fasadę kościoła św. Anny w Warszawie, świątyni gotyckiej, przebudowywanej w XVI i XVII wieku. Nowa elewacja została zaprojektowana na wzór fasad weneckich kościołów San Giorgio Maggiore i Il Redentore, renesansowych dzieł Palladia. Fasada ta jest uznana za najwybitniejszy przykład klasycyzmu palladiańskiego w architekturze polskiej. Późniejszym dziełem Aignera, z lat 1818-25, jest wzorowany na Panteonie (podobnie jak świątynia Zuga) warszawski kościół św. Aleksandra. Budowla odznacza się purystyczną czystością formy i skromną dekoracją. Usytuowana jest pośrodku placu, dlatego posiada dwa (z przodu i z tyłu) portyki z kolumnami korynckimi. Kościół ten przebudowano w końcu XIX wieku. Zburzony został w 1944 r. Po wojnie odbudowano go, przywracając mu klasycystyczną formę.Kościół w Skierniewicach, dzieło Efraima Szregera z lat 1780-81, wzniesiono z fundacji prymasa Antoniego Ostrowskiego. Odznacza się czystym, pełnym harmonii zestawieniem brył. Jest to założenie centralne na planie koła, z prostokątnym przedsionkiem, połączone niewielkim prezbiterium z istniejącą późnogotycką wieżą. Architekt zaprojektował też klasycystyczne, jednolite w wyrazie wnętrze kościoła z ołtarzem, amboną, chrzcielnicą i polichromią ścian. Marszałek Sejmu Czteroletniego, Stanisław Małachowski, ufundował kościół w Petrykozach, prawdopodobnie jako dzieło dziękczynne związane z uchwaleniem Konstytucji 3 Maja. Kościół zaprojektował Kamsetzer, tworząc – jak na koniec XVIII wieku – awangardową i purystyczną architekturę. Fasada zestawiona jest z prostych, masywnych brył geometrycznych, nie posiada kolumn ani pilastrów. W czasach gdy na obszarze Królestwa Kongresowego kwitła architektura użyteczności publicznej, w Galicji rozwijało się budownictwo kościelne w tzw. stylu józefińskim, nazwanym tak od cesarza Józefa II. Władze austriackie wspierały finansowo budowę kościołów parafialnych, ale według zatwierdzonych urzędowo, zunifikowanych projektów. Chodziło o to, aby wznosić budowle zgodnie z gustem cesarskim – już nie barokowe, ale też nie klasycystyczne. W samych tylko okolicach Krakowa wzniesiono kilkadziesiąt takich kościołów, m.in. w Białej, Czarnym Dunajcu, Podegrodziu. Wprawdzie Józef II zmarł w 1790 r., ale jego rozporządzenia dotyczące budownictwa sakralnego przetrwały do lat trzydziestych XIX wieku.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama