serologiczne zróżnicowanie krwi ludzi i zwierząt dotyczące składników upostaciowanych (erytrocytów, leukocytów, płytek krwi) oraz białek surowicy; substancje decydujące o przynależności do określonej g.k. mają cechy antygenów i nie podlegają zmianom w czasie całego życia osobnika; większość z nich jest prawidłowo wykształcona w chwili urodzenia. G.k. są cechami dziedzicznymi, przekazywanymi wg prawa Mendla (ich badanie znalazło zastosowanie w ustaleniu ojcostwa); odkrycia g.k. dokonał 1901 K. Landsteiner, który zróżnicował ludzi na 4 grupy serologiczne: A, B, AB i 0 (zero) w zależności od obecności w erytrocytach antygenów A i B; zmieszanie krwi osobników o różnych g.k. powoduje zlepianie się czerwonych ciałek krwi. Odkrycie g.k. pozwoliło prawidłowo przetaczać krew. Duże zasługi w badaniach g.k. położył pol. uczony L. Hirszfeld, który wspólnie z E. Dungernem opracował 1910 mianownictwo i wykrył zasady dziedziczenia grup układu AB0; 1918 wspólnie z żoną Hanną wykazał różną częstość występowania g.k. w poszczególnych populacjach, a następnie wykazał antropologiczne zróżnicowanie częstości występowania g.k. układu AB0, co dało początek tzw. seroantropologii. W zależności od występujących w erytrocytach antygenów usystematyzowano szereg układów grupowych krwi; do najlepiej poznanych należą: Rh, MNSs, P. Lewis, Lutheran, Kell, Duffy, Kidd; najważniejszy z nich jest układ grupowy Rh. W płytkach krwi i leukocytach poza antygenami układu AB0 istnieją inne układy grupowe niż w erytrocytach; największe znaczenie praktyczne ma układ grupowy HL-A, w skład którego wchodzą antygeny zgodności tkankowej, występujące jednocześnie w leukocytach, płytkach krwi i innych komórkach ustroju. Zróżnicowanie serologiczne białek surowicy wykryto m.in. w obrębie immunoglobulin (układ grupowy Gm i Inv) oraz lipoprotein (układ grupowy Lp i Ag).
- grupy krwi, system podziału krwi...
- krew, główny płyn tkankowy...
- ODDECHOWE BARWNIKI, barwniki krwi