(?-ok. 315)
– to postać istniejąca w przekazach na poły legendarnych, jednak otoczona dość mocno zarysowanym kultem (także na ziemiach polskich). Pierwsze tego typu źródła pojawiły się około VIII w., a ich oddziaływanie wzmocniły przekazy Metafrasta, Złota Legenda i – w Polsce – pisma Piotra Skargi. Święty miał urodzić się w okolicach Sebasty (Cezarea Kapadocka, później w Armenii, ob. tureckie miasto Sivas); terytoria te odegrały ważną rolę w historii Kościoła Wschodniego, o czym świadczą zarówno biografie licznych świętych (m.in. św. ➞ Bazylego Wielkiego, św. ➞ Grzegorza z Nazjanzu, św. ➞ Piotra z Sebasty i św. ➞ Grzegorza z Nyssy), ale i zachowane zabytki architektury sakralnej, przeważnie kute w skale świątynie i klasztory. Po śmierci biskupa Sebasty B. objął ten urząd. Kiedy cesarz Licyniusz (306-23) wzniecił prześladowanie chrześcijan, B., ukryty w grotach, nadal kontynuował pracę apostolską; ktoś jednak zdradził jego kryjówkę i biskup został aresztowany. Wiedziony do miasta, dokonał kilku cudów, m.in. zmusił wilka, by oddał porwanego z obejścia ubogiej wdowy wieprza; natomiast przebywając w więzieniu uleczył chłopca, który zadławił się ością ryby i oniemiał. Ani groźbami, ani torturami nie zmuszono B. do wyparcia się wiary. Skarga mówi, że nakazano 68 zołnierzom, by utopili B.; ten, wyrwawszy się prześladowcom, chodził po wodzie, każąc tym, którzy go torturowali, by szli za nim, skoro wierzą w swoich bogów; wówczas wszyscy żołnierze potonęli. Skatowanego i poranionego ścięto wreszcie mieczem. Z kultem B. są związane liczne miejsca (m.in. Tarent, Sankt-Blasien w Schwarzwaldzie, Lubeka, Trewir, Moguncja w Niemczech); tam też podobno mają się znajdować relikwie świętego. W Polsce pierwsze świadectwa kultu datuje się na XIII-XIV w. (m.in. pasjonał królowej Jadwigi); powstały także rozmaite fundacje pod wezwaniem świętego (m.in. w Oławie); wysuwano hipotezę, że sławny założyciel klasztorów i kościołów Piotr Włast przyjął drugie swe imię właśnie od zruszczonej formy imienia Błażej – Włas. Ponad 20 miejscowości w Polsce ma nazwy związane ze świętym. Jest on patronem miasta Dubrownik w Chorwacji, a także jednym z 14 świętych orędowników. Opiekuje się zwierzętami domowymi, bywa także wzywany w chorobach gardła. W Polsce w dzień poświęcony B. – 3 lutego – święcono małe świece (błażejki), których przytknięcie do obolałego gardła miało przynieść ulgę w chorobie; w rytuale rzymskim zwyczaj ten wzbogacono o święcenie chleba, wina i owoców – także jako panaceum na bóle gardła (w Polsce takim lekiem bywały poświęcone 3 lutego jabłka). Grecy obchodzą dzień św. B. 11 lutego.13 Męczeństwo św. Błażeja, miniatura z książki