Reklama

BRYGIDA SZWEDZKA

(ok. 1303-73)

– urodziła się nad brzegiem jeziora Bjoerken koło Uppsali w zamku Finstad (Szwecja) należącym do jej ojca, Birghera, i matki – Ingeborgi, siostry króla Eryka XI i wnuczki św. ➞ Eryka IX, patrona Szwecji; siostrą B. była bł. Ingrida ze Skennige, założycielka pierwszego klasztoru dominikanek w Szwecji. Jej ojciec wiódł życie bardzo pobożne i być może to skłoniło bardzo młodą jeszcze B. do postanowienia, iż poświęci się służbie Bożej. W wieku 7 i 10 lat miała dwa widzenia: objawiła się jej Najświętsza Maria Panna, która włożyła jej na głowę koronę; później natomiast ujrzała Chrystusa w cierniowej koronie. Po śmierci matki (1314) wychowywała się na zamku w Aspanas u wujenki, Katarzyny Bengtsdotter – kobiety o niezmiernie surowych zasadach religijnych. Niejako wbrew swej woli została w wieku 14 lat poślubiona 19-letniemu Ulfowi Gotmarssonowi, synowi gubernatora Wästergöttlandu; mimo dość dramatycznych okoliczności, towarzyszących wymuszonemu ślubowi, małżeństwo okazało się bardzo trwałe; małżonkowie przeżyli zgodnie 28 lat. Ze związku tego urodziło się ośmioro dzieci: czterech synów i cztery córki, wśród nich św. ➞ Katarzyna. Wychowaniem tak licznego potomstwa zajmowała się B. bardzo troskliwie, starając się o wszechstronny rozwój każdego z dzieci. Nadal pozostawała bliska sprawom religijnym, utrzymując kontakty z cystersami z Alvestra i duchowieństwem z Linköping; jej spowiednikiem byli podprzeor Piotr Olafsson i mistrz Maciej, kanonik katedralny. Ten drugi na jej prośbe przełożył Pismo Święte na język szwedzki, opatrując je komentarzami. Właśnie wtedy ujawniły się jej zdolności wizjonerki; wizje swoje spisywała po szwedzku, obaj zaś spowiednicy tłumaczyli je na łacinę. W 1332 roku król Magnus II mianował B. ochmistrzynią na swoim dworze; dysponując pokaźnym majątkiem własnym, a także korzystając z możliwości, jakie dawało jej zarządzanie majątkiem królewskim, wspierała kościoły, klasztory i niosła pomoc najuboższym. W 1339 roku zmarł w dramatycznych okolicznościach jej najmłodszy syn, Gutmar; po jego śmierci wraz z mężem udała się z pielgrzymką na grób św. ➞ Olafa, zaś trzy lata później wybrała się – również z mężem – do Composteli (Hiszpania) na grób św. Jakuba Apostoła; po powrocie mąż B. wstąpił do klasztoru w Alvastra, gdzie już przebywał jeden z synów; zmarł tam w 1344 roku. Brygida, pozostawszy sama, albowiem dzieci założyły już własne rodziny, poświęciła się wyłącznie życiu duchowemu, uprawiając ascezę, a także pisząc listy do władców ówczesnego świata z napomnieniami, jakie wynikały z jej wizji; ostrzegła m.in. Krzyżaków przed karą, jaka spotka ich za wytępienie Prusów, przepowiedziała także nieszczęścia, jakie spadły na dom króla Szwecji, Magnusa. Zmusiła papieża Innocentego VI, by powrócił do Rzymu (1352), to samo wezwanie skierowała również do jego następcy Urbana V, a kiedy ten, obawiając się zamieszek w Rzymie, uszedł do Awinionu (1368) – przewidziała jego szybką śmierć; tak też się stało (1370). Jeszcze w 1346 roku B. miała wizję dotyczącą zakonu, jaki powinna powołać; w ofiarowanej jej przez króla miejscowości Vadstena nad jeziorem Vätter założyła rodzinę zakonną Najświętszego Zbawiciela, której członkinie zwane były powszechnie brygidkami; jej opatką została córka B. – Katarzyna. Wiele czasu poświęciła fundatorka na ułożenie reguły zakonu, a następnie na starania w Rzymie o jej zatwierdzenie (1349-54); w Rzymie założyła klasztor swego zakonu, gdzie zamieszkała z córką, Katarzyną. Z nią też odwiedziła najważniejsze sanktuaria w Italii. Powróciła do Rzymu w 1363 roku; w 1372 pielgrzymowała do Ziemi Świętej, ale ta podróż okazała się zbyt wyczerpująca dla 70-letniej już kobiety. Powróciwszy rok później do Wiecznego Miasta, próbowała jeszcze skłonić do powrotu z Awinionu papieża Grzegorza XI; zmarła 23 lipca, a jej pogrzeb zgromadził liczne rzesze duchowieństwa i wiernych. Św. Katarzyna podjęła starania o przeniesienie jej ciała do Szwecji; droga relikwii wiodła przez Karyntię, Morawy, Polskę i Gdańsk, skąd morzem przewieziono je do Sörderköping i następnie przeniesiono do Vadstena. W roku 1378 papież Grzegorz XI, który powrócił do Rzymu, zatwierdził ostatecznie regułę jej zakonu, nad którym pieczę sprawowała św. Katarzyna. Kanonizowano B. w roku 1391, dziesięć lat po śmierci jej córki. W 1489 szczątki matki i córki złożono w jednej urnie, która zaginęła po przejściu Szwecji na protestantyzm (1589). Ręka św. Brygidy znajduje się w Rzymie w kaplicy pod jej wezwaniem, na którą zamieniono jej dawny pokój. Burzliwe losy miały spisana przez nią Objawienia, w których zawarła to, co usłyszała od Chrystusa i Matki Bożej w czasie cudownych wizji. Były to przede wszystkim przepowiednie – z których większość się sprawdziła – a także surowe nauki moralne i wezwania do pokuty, kierowane do rozmaitych władców, a także pojedynczych, mniej znanych osób. Niektóre proroctwa dotyczyły krajów i ludów. Revelationes... B. znała cała Europa; przepisywano je, a potem również tłoczono w rozmaitych wydaniach, niekiedy znacznie ubarwiając. Mimo że w akcie kanonizacyjnym uznano wartość tej księgi, teologowie wyraźnie różnili się w stosunku do niej. Atakowano ją gwałtownie jeszcze w XV w.; jednym z jej obrońców był dominikanin, znany inkwizytor Jan Torquemada. Zresztą święta sama obawiała się, że w pisma jej – obok nadprzyrodzonego przesłania – wkraść się mogą elementy fantastyczne, stąd też dawała swoje zapiski do czytania teologom, gotowa przyjąć z ich strony wszelką krytykę. Ostatecznie prawowierność księgi potwierdził papież Benedykt XIV. Do roku 1969 B. wspominano najpierw 7, potem 8 października; obecnie w kalendarium rzymskim widnieje pod datą 23 lipca – odpowiadającą jej „narodzinom dla Nieba”. W 1999 roku Jan Paweł II ogłosił św. B. współpatronką Europy wraz ze św. Katarzyną ze Sieny i św. Teresą Benedyktą od Krzyża. Zakon założony przez B. istnieje do dziś; kiedyś brygidki mieszkały także w Polsce; w 1945 zakon wrócił do Vadstena w Szwecji, skąd wygnano go w 1595 roku. W Rzymie znajdują się dwa kościoły pod wezwaniem świętej; w jednym z nich odtworzono pieczołowicie mieszkanie B. i Katarzyny z okresu ich pobytu w Wiecznym Mieście, zachowując niektóre autentyczne meble (m.in. stół, na którym powstały Revelationes...). W kościele tym znajduje się stolica generalna zakonu. Kult B. w Polsce jest dość słaby, choć jeszcze w XV w. objawiał się wyraźnie (m.in. za sprawą króla Władysława Jagiełły, który w latach 1412-26 ufundował w Lublinie kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej, jako wotum dziękczynne za zwycięstwo pod Grunwaldem nad Krzyżakami, przepowiedziane przez B.; kościół ten został ofiarowany brygidkom). W Gdańsku znajduje się gotycki kościół pod wezwaniem św. B., znany jako świątynia związana z dziejami „Solidarności”.17 Św. Brygida Szwedzka

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama